Η ΣΕΛΙΔΑ ΕΙΝΑΙ ΥΠΟ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ
Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου Φιλούσας Κελοκεδάρων
Η Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου (Αγιονικολούδιν) όπως κοινώς την ονομάζουν οι γύρω κάτοικοι βρίσκεται μισό χιλιόμετρο δυτικά του χωριού Φιλούσα του διαμερίσματος των Κελοκεδάρων. Σήμερα σώζεται μόνο ο ναός της πάλαι ποτέ διαλαμψάσης μονής ∙ μικρός μονόκλιτος ναός με δίρριχτη στέγη κλασική των εκκλησιών του Τροόδους. Η αρχαία προσκυνηματική εικόνα του αγίου Νικολάου, έργο του 16ου αιώνα φυλάσσεται σήμερα στο βυζαντινό μουσείο της Ιεράς Μητροπόλεως Πάφου.
Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου Κομάνων ή Κουμάνων
Η Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου των Κομάνων ή Κουμάνων (της οικουμένης) βρίσκεται μόλις ένα χιλιόμετρο Νοτιοανατολικά του χωριού Μέσανα, στην δυτική όχθη του ποταμού Διαρίζου. Μικρός μονόκλιτος καμαροσκέπαστος ναός είναι το μόνο που απέμεινε σήμερα για να δεικνύει τον χώρο της ασκήσεως και της προσευχής των μοναχών που πέρασαν από εκεί αφιερώνοντας την ζωή τους στο Θεό. Η ονομασία «των Κομάνων» σχετίζεται πιθανόν με τα Κόμανα του Πόντου όπου πέθανε εξόριστος ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Κατά μία άποψη φυλάσσονταν εκεί λείψανα του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου που μετέφεραν μοναχοί πρόσφυγες που ήρθαν στην Κύπρο μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης. Οι μοναχοί αυτοί πιθανόν να ήταν και οι ιδρυτές του μοναστηριού που ιδρύθηκε περί το 1480.
Στο εσωτερικό του ναού σώζονται μερικές από τις τοιχογραφίες που κοσμούσαν τον ναό και ανάγονται περί το 1600. Στον βόρειο τοίχο εικονίζονται το μαρτύριο του αγίου Γεωργίου και στον νότιο ο αρχάγγελος Μιχαήλ και τα θαύματά του. Η μονή εγκαταλείφτηκε πιθανόν περί το τέλος του 1700 αρχές του 1800 κάτω από δύσκολες συνθήκες. Ο ναός στο τέλος του 20ου αιώνα ήταν ημικαλυμμένος από σορούς χωμάτων που έφεραν άγνωστο πότε οι βροχές, ίσως αυτό της προκάλεσε και την χαριστική βολή για την μονή. Ευτυχώς τα τελευταία χρόνια καθαρίστηκαν και αποκαλύφθηκε ολόκληρος ο ναός. Έγινε επίσης και συντήρηση των τοιχογραφιών και της στέγης.
Ιερά Μονή Αποστόλου Φιλίππου Όμοδος (Πέντε Λιθάρια)
Μεταξύ των χωριών Αγίου Νικολάου, του διαμερίσματος Κελοκεδάρων-και του χωριού Όμοδος βρίσκεται η μονή αυτή. Μικρός μονόκλιτος καμαροσκέπαστος ναός είναι το μόνο που σώζεται σήμερα. Κτίστηκε εις το όνομα του Τιμίου Προδρόμου και βρίσκεται στην κοιλάδα δύο μικρών βουνών. Πέντε λιθάρια ονομαζόταν αρχικά από τους πέντε μεγάλους λίθους που βρίσκονταν εκεί κοντά. Αργότερα πήρε την ονομασία του αποστόλου Φιλίππου ενός των δώδεκα μαθητών του Χριστού, γιατί δωρήθηκε εικόνα του αποστόλου Φιλίππου από τον άγιο Πανάρετο Μητροπολίτη Πάφου στην μονή, η εικόνα αυτή κοσμούσε την μονή για αρκετές δεκαετίες.
Ιερά Μονή Τιμίου Σταυρού Αρμίνους
Εντός του χωριού Αρμίνου βρίσκεται η ιερά αυτή μονή που ιδρύθηκε λίγο πριν το 1735. Σήμερα σώζεται μόνο ο ναός με περιτοίχισμα της αυλής. Είναι μικρός μονόκλιτος ναός με δίρριχτη στέγη κλασική των εκκλησιών του Τροόδους. Σήμερα λειτουργεί ως παρεκκλήσι του χωριού.
Ιερά Μονή Αγίου Σάββα της Καρόνος
Η εγκαταλειφθείσα αυτή μονή βρίσκεται δύο χιλιόμετρα βοριοανατολικά του χωριόυ Πραστειό του διαμερίσματος Κελοκεδάρων και λειτουργεί ως παρεκκλήσι του χωρίου Τραχιπέδουλα. Σώζεται ο ναός ο οποίος και επισκευάσθηκε και αρκετά ερειπωμένα κελία. Ο ναός αρχικά ήταν τρίκλιτος σήμερα σώζεται μόνο το μεσαίο κλίτος και σκεπάζεται με δίρριχτη στέγη. Η μονή ιδρύθηκε πιθανώς το 1120 από τον καταγόμενο από την Μαλούντα του αγίου Ιωάννη-του διαμερίσματος Κελοκεδάρων-άγιο Ιωάννη, τον μετέπειτα Μητροπολίτη Πάφου. Ο άγιος Ιωάννης ήταν και ο πρώτος ηγούμενος της μονής άλλοι ηγούμενοι που είναι γνωστά τα ονόματά τους ήταν: Γεράσιμος, Αρσένιος, Ιγνάτιος και Ιωακείμ. Η αδελφότητα της Μονής διαλύθηκε κατά τη δεκαετία του 1920, για άγνωστους λόγους. Η εκκλησία λειτουργείται στις 5 Δεκεμβρίου που είναι η γιορτή του Αγίου Σάββα, και τη Δευτέρα του Πάσχα.
Ιερά Μονή Αγίου Αντωνίου, Κέδαρες
Σχετικά μικρός μονόκλιτος ναός στεγαζόμενος με δίρριχτη στέγη είναι το μόνο που απέμεινε σήμερα, δεικνύοντας την πάλαι ποτέ παρουσία της μονής στο χώρο αυτό. Βρίσκεται πλησίον του χωριού Κέδαρες, ενώ παλαιοτέρα βρισκόταν και ένα άλλο χωριό πιο κοντά στην μονή, το Κάτω Χωριό όπως το ονόμαζαν το οποίο εγκαταλείφθηκε και εξαφανίστηκε τον περασμένο αιώνα. Η μονή είναι αφιερωμένη εις το όνομα του αγίου Αντωνίου του Μεγάλου ή κατά άλλους στον άγιο Μάμα. Όσοι υποστηρίζουν την άποψη αυτή λένε ότι βρισκόταν πλησίον της μονής ξωκλήσι του αγίου Αντωνίου το οποίο ερημώθηκε και η μονή ήταν αφιερωμένη στον άγιο Μάμα, προφανώς έγινε μία σύγχυση. Όπως και να έχει η εκκλησία της μονής σήμερα, κτίσμα παλαιότερο του 1600, λειτουργεί ως ξωκλήσι του χωριού Κέδαρες και γίνεται μεγάλη πανήγυρη την ημέρα του αγίου Αντωνίου, 17 Ιανουαρίου.
Ιερά Μονή Αγίου Μηνά Άτιας
Η σωζόμενη σήμερα εκκλησία του αγίου Μηνά είναι το μόνο που απέμεινε από αυτή την μονή. Βρίσκεται μεταξύ του παλαιού και του νέου χωριού Πενταλιά πλησίον του νέου δρόμου μου οδηγεί στον Αμπελίτη.
Ιερά Μονή Αγίων Αναργύρων Φοινί
Η ιερά αυτή μονή βρίσκεται δύο περίπου χιλιόμετρα απόσταση από το Φοινί, στο δρόμο που οδηγεί προς το χωριό Άγιος Δημήτριος. Σώζεται μόνο η εκκλησία, δίκλιτη με δίρρικτη στέγη, κλασική των εκκλησιών του Τροοδους σχηματίζοντας εξωτερικά με την στέγη και ένα βόρειο τρίτο κλίτος ως υπόστεγο. Αρχικά, όπως φανερώνει η αρχιτεκτονική της κατασκευή, ήταν μονόκλιτη, κατά αλλά το 18ο αιώνα κατεδαφίστηκε ο νότιος τοίχος και η εκκλησία πήρε τη σημερινή της μορφή. Το μοναστήρι είναι αφιερωμένο στους Αγίους Αναργύρους Κοσμά και Δαμιανό. Γνωρίζουμε ότι το 17ο αιώνα ήταν ενωμένο με το περίφημο μοναστήρι της Παναγίας της Τροοδτίσσης. Γενικά πιστεύεται πως το μοναστήρι υπήρχε από την περίοδο της Φραγκοκρατίας, ίσως δε και να είχε ιδρυθεί πολύ παλαιότερα κατά τα βυζαντινά χρόνια. Το μοναστήρι είχε αρχίσει να παρακμάζει κατά τον 19ον αιώνα. Τελευταίος μοναχός που εγκαταβιούσε εκεί μέχρι το 1850 αναφέρεται κάποιος Παΐσιος από τη Λευκωσία,. Ο Παΐσιος υπήρξε παράλληλα, για μεγάλο χρονικό διάστημα, δάσκαλος στο Φοινί. Το 1935 ο αρχικός ναός κάηκε και κτίστηκε άλλος στη θέση του που υφίσταται μέχρι και σήμερα. Στο βόρειο τοίχο υπήρχαν τοιχογραφίες του Αρχαγγέλου Μιχαήλ και του Αγίου Γεωργίου. Αυτήν τελείται η Θεία Λειτουργία τρεις φορές το χρόνο Σ », την 1η Ιουλίου, την 1η Νοεμβρίου και τη Δευτέρα του Πάσχα.
Ιερά Μονή Αγίου Θεοδοσίου Πάνω Αρχιμαδρίτας
Εντός του χωριού Πάνω Αρχιμανδρίτα, βρίσκεται το καθολικό της πάλαι ποτέ διαλαμψάσης μονής του αγίου Θεοδοσίου του Κοινοβιάρχου. Σήμερα η εκκλησία λειτουργεί ως ενοριακός ναός του μικρού χωριού. Η εκκλησία είναι μονόκλιτος ναός με δίρρικτη στέγη και καμπαναριό. Πλησίον της εκκλησίας είναι σκαμμένο σε βράχο το λεγόμενο «Σπήλαιο των Αγίων Πατέρων». Πρόκειται για το οστεοφυλάκιο του διαλυμένου μοναστηριού. Στο σπήλαιο αυτό βρίσκονταν κατά την παράδοση 318 κάρες (κρανία) και λέγεται ότι ανήκουν στους Αγίους Πατέρες οι οποίοι ήλθαν στη Κύπρο από τη Συρία ζητώντας καταφύγιο από τους διωγμούς. Τελικά η φυγή τους στη Κύπρο βρήκε τραγικό τέλος αφού κατασφάχτηκαν και μαρτύρισαν από άπιστους που κατοικούσαν στην περιοχή. Στο σπήλαιο σώζονται σήμερα μερικές από τις τοιχογραφίες που το κοσμούσαν, όπως του αγίου Αθανασίου του Αθωνίτου και του αγίου Θεοδοσίου του Κοινοβιάρχου. Τα δύο χωριά Πάνω και Κάτω Αρχιμανδρίτα πήραν την ονομασία τους από αυτούς τους Αγίους 318 Πατέρες που μαρτύρησαν και τάφηκαν εκεί τους οποίους ονομάζουν Αρχιμανδρίτες γι 'αυτό και η ονομασία Αρχιμανδρίτα.
Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου Αξύλους Κοίλη
Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου Λυσού
Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου Νικοξυλίτη Δρούσια
Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου Πυργώτη
Ιερά Μονή - Εγκλειστρον Κούκλια και εκκλησία Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης
Ιερά Μονή Αγίας Ειρήνης Ελεδιό
Ιερά Μονή Έξω Κυράς Βρετσιών
Ιερά Μονή Παναγίας Ζαλακιώτισσας Πέγεια
Ιερά Μονή Αγίου Μάμα Γιαλιά
Ιερά Μονή Αγίου Μερκουρίου Μάρωνας
Ιερά Μονή Αγίου Μηνά Ίδραμης. Νέο Χωριό
Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου (Άϊ Νικολάου) Χλώρακας
Ιερά Μονή Αγίου Ονησιφόρου Αναρίτα
Πανηγυρίζει την 18η Ιουλίου
Tο εκκλησάκι του Αγίου Ονησιφόρου παλαιότερα βρισκόταν εντός του κοιμητηρίου. Κατέρρευσε από σεισμό και η κοινότητα φρόντισε για την ανέγερση νέας εκκλησίας, δίπλα από το κοιμητήριο. Μέρος των λειψάνων του Αγίου, διατηρούνται σε σφραγιστή θήκη, που βρίσκεται στην εκκλησία της Αγίας Μαρίνας.
Ιερά Μονή Παναγία Καθολική Άρσους
Ιερά Μονή Παναγίας Πραστειού Αυδήμους
Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Κοίλη
Ιερά Μονή Τιμίου Σταυρού Ανώγυρας
Ιερά Μονή Τιμίου Σταυρού Επισκοπή
Ιερά Μονή Τιμίου Σταυρού της Ψώκας
Ιερά Μονή Αγίου Φωτίου Μιλιού
Ιερά Μονή Χρυσογιλιώτισσας Γιαλιά
Ιερά Μονή Χρυσολάκουρνας Στενή
Ιερά Μονή Χρυσοπατερίτισσας Πομός
