ΑΝΑΣΥΣΤΑΣΗ  ΚΑΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΧΩΡΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΑΡΣΙΝΟΗΣ

 

 

 

Ομιλία σε συνέδριο του Δήμου Πόλεως Χρυσοχούς 2009

Του Επισκόπου Αρσινόης Νεκταρίου

 

Κατ’ αρχήν θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Δήμο Πόλεως Χρυσοχούς για την πρόσκληση να συμμετάσχω στο σημερινό συνέδριο και να μιλήσω για την Χωρεπισκοπή Αρσινόης. Αποδεχθήκαμε με χαρά την σημερινή πρόσκληση αφ’ ενός μεν διότι πιστεύουμε ότι το σημερινό συνέδριο, με την ποικιλία θεμάτων, συμβάλλει στην προβολή της ιστορίας και πολιτισμού αλλά και στην ανάπτυξη αυτής της όμορφης περιοχής του τόπου μας αφ’ ετέρου διότι μας δίνεται η ευκαιρία να συνεργαστούμε ακόμη μια φορά με τον Δήμο της Πόλης, με τον οποίο έχουμε άριστη και φιλική συνεργασία, πάντοτε με στόχο το καλό της ευρύτερης περιοχής.

Το θέμα της εισήγησης μας είναι η ανασύσταση της Χωρεπισκοπής Αρσινόης αλλά και η παρουσία της στην περιοχή. Έχουμε χωρίσει το θέμα σε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος θα κάνουμε μια σύντομη ιστορική αναφορά στην Χωρεπισκοπή Αρσινόης και την κατάργηση της, και ακολούθως θα αναφερθούμε στην ανασύσταση της που έγινε τα τελευταία χρόνια. Στο δεύτερο μέρος θα μιλήσουμε για την παρουσία της επισκοπής και το ρόλο της στην περιοχή. Επίσης θα μας επιτρέψετε να εκθέσουμε το όραμα μας για τις προοπτικές και την προσφορά που μπορεί να έχει η παρουσία της Χωρεπισκοπής στο άκρο αυτό της Κύπρου.

Ο Στράβων στο έργο του «Γεωγραφικά» αναφέρει τρεις πόλεις της Κύπρου με το όνομα Αρσινόη. Όπως είναι γνωστό οι Πτολεμαίοι έδωσαν το όνομα αυτό στις πόλεις αυτές προς τιμήν της Αρσινόης συζύγου και αδελφής του Πτολεμαίου του Φιλάδελφου η οποία πέθανε το 270 π.Χ. Μία εκ των τριών1] πόλεων είναι αυτή που βρισκόταν «ανατολικώς της Άκρας Ακάμαντος» στα Β.Δ παράλια της Κύπρου στην θέση που βρίσκεται η σημερινή πόλη της Χρυσοχούς. Ο Στέφανος Βυζάντιος ο οποίος έζησε μεταξύ 5^ου-6^ου αιώνος στο έργο του «Εθνικά» αναφέρεται στην πόλη της Αρσινόης και επιβεβαιώνει ότι βρισκόταν στην θέση της σημερινής Πόλης Χρυσοχούς λέγοντας «Αρσινόη...η πρότερον Μάριον καλουμένη» και «Μάριον η μετονομασθείσα Αρσινόη». Η πόλη Μάριον βρισκόταν όπως γνωρίζουμε στον κόλπο της πόλης Χρυσοχούς και καταστράφηκε το 312 π.Χ. Στην Θέση του Μαρίου χτίστηκε η Αρσινόη.

Την ύπαρξη επισκοπής με έδρα την πόλη αυτή,δηλ. την Αρσινόη, μας επιβεβαιώνουν διάφορες ιστορικές  πηγές. Την Εκκλησία Πάφου αποτελούσαν,μέχρι το 1260, δύο επισκοπικές περιφέρειες, της Πάφου και της Αρσινόης.  Η ίδρυση της επισκοπής Αρσινόης σύμφωνα με τον κατάλογο των επισκόπων και την εποχή που έζησαν τοποθετείται γύρω στον 4^ο αιώνα. Τίποτε δεν αποκλείει την ίδρυση της και νωρίτερα. Ο Ιωάννης Τσικνόπουλος αναφέρει, χωρίς να μπορεί να επιβεβαιωθεί αυτή η πληροφορία, την ύπαρξη επισκόπου Αρσινόης από τον 1^ο αιώνα με το όνομα Νικόλαος. Το όνομα του Νικολάου ως  επισκόπου «Αρσενόης» όπως αναφέρεται τα συναντούμε και στο χρονικό του Λεοντίου Μαχαιρά. Ο Μαχαιράς δεν παραθέτει καμία χρονολογία για το πότε έζησε ο επίσκοπος αυτός.

Η αναφορά σε ονόματα Αγίων επισκόπων Αρσινόης και τα βιογραφικά τους στοιχεία που σώζονται σε διάφορες πηγές είναι μια μαρτυρία για την ύπαρξη και δράση της επισκοπής αυτής. Ο πρώτος επίσημα, θα έλεγα, γνωστός επίσκοπος Αρσινόης είναι ο Προέχιος (Χάκκετ- Παπαιωάνου, Ιστορία της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Κύπρου) ο οποίος αντιπροσωπεύθηκε στην 4^η οικουμενική σύνοδο από τον επίσκοπο Θεοδοσιανής Σωτήρα. Αργότερα συναντούμε το όνομα του επισκόπου Φωτεινού σε επιγραφή που  χρονολογείται γύρω στο 487/488 και που  βρέθηκε σε ανασκαφή στην Πόλη αναφέρεται στην επισκευή πιθανόν κάποιου κτηρίου επί αρχιερατείας του προαναφερθέντος επισκόπου. Είναι αυτονόητο ότι η παρουσία επισκόπου προυποθέτει την ύπαρξη επισκοπής. Επίσης στο Συνοδικό της ορθοδοξίας της εκκλησίας της Κύπρου2] αναφέρονται δύο Άγιοι επίσκοποι Αρσινόης, οι Αρκάδιος και Νίκων. Οι επίσκοποι αυτοί καθώς και ο επίσκοπος Αρσινόης Αρίστων υμνούνται σε πανηγυρικό λόγο του Αγίου Νεοφύτου3]. H ύπαρξη των επισκόπων αυτών, ενισχύεται και από το γεγονός ότι απεικονίζονται σε τοιχογραφίες εντός αρχαίων ναών της νήσου.  Οι επίσκοποι αυτοί πιθανώτατα να έζησαν πριν από την  περίοδο των Αραβικών επιδρομών (649-965).

Ο Αρσινόης  Αρκάδιος όπως αναφέρει ο Άγιος Νεόφυτος καταγόταν από την Μελάνδρα της πόλεως Αρσινόης. Η Μελάνδρα είναι χωριό που υπάρχει μέχρι σήμερα και ανήκει στο διαμέρισμα Πόλεως Χρυσοχούς.Το βιογραφικό αυτό στοιχείο του Αγίου είναι ισχυρή μαρτυρία για τον χρόνο και τόπο ύπαρξης της επισκοπής Αρσινόης. Η ύπαρξη μονής κοντά στο ερειπωμένο σήμερα χωριό Αγ. Μερκούριος της ευρύτερης περιοχής Χρυσοχούς , σύμφωνα με τον Αγ. Νεόφυτο, αφιερωμένης στον Αρκάδιο Αρσινόης. Αυτό αποτελεί ένα άλλο στοιχείο που ενισχύει την θέση για την σύνδεση της επισκοπής Αρσινόης με την περιοχή αυτή.[4] Ακόμη μία αναφορά του αγίου Νεοφύτου έχουμε για την Αρσινόη, το 1196, όταν λέει ότι αναζητούσε ένα έργο του Μ. Βασιλείου «και εν τοις μοναστηρίοις των δύο ενοριών Πάφου τε και Αρσινόης.»

Κατά την διάρκεια των Βυζαντινών χρόνων, η μόνη πόλη που φέρει το όνομα Αρσινόη στην Κύπρο, είναι αυτή που αναφερόμαστε. Στα εκκλησιαστικά τακτικά της εποχής αυτής, η Αρσινόη αναφέρεται πάντοτε και έχει την θέση της ως επισκοπή. Μάλιστα υπήρξε εποχή η οποία ήταν τρίτη στην σειρά των επισκοπών της Κύπρου.5] Ο ιστορικός Αρχιμανδρίτης Κυπριανός, στο έργο του Ιστορία χρονολογική της Νήσου Κύπρου, παραθέτει ένα κατάλογο των 14 επισκοπών της Κύπρου κατά την βυζαντινή εποχή. Στον κατάλογο αυτό περιλαμβάνεται και η επισκοπή Αρσινόης η οποία κατέχει την 6^η θέση.

Η επισκοπή Αρσινόης ως ανεξάρτητη από την επισκοπή Πάφου παρέμεινε όλη την βυζαντινή περίοδο μέχρι και τα πρώτα χρόνια της Φραγκοκρατίας στην Κύπρο. Το1260 παρά τις αντιδράσεις του λαού και τον μαρτυρικό θάνατο των μοναχών της Καντάρας(1231) ο πάπας Αλέξανδρος ο Δ’ με την Bulla Cypria κατάργησε τον Ορθόδοξο Αρχιεπίσκοπο και περιόρισε τον αριθμό των ορθοδόξων επισκόπων από 14 σε 4. Παρέμειναν οι επίσκοποι Λευκωσίας, Αμμοχώστου, Λεμεσού και Πάφου οι οποίοι απομακρύνθηκαν από τις έδρες τους. Τόπος διαμονής του επισκόπου Πάφου καθορίστηκε η περιοχή της Αρσινόης. Η επισκοπή Αρσινόης συγχωνεύεται με την επισκοπή Πάφου και τερματίζεται η ύπαρξη της ως ιδιαίτερης επισκοπής με δικό της επίσκοπο. Ο βουστρώνιος χρονογράφος του 16^ου αιώνος στο χρονικό του αναφέρει «εν τω κόλπω της Χρυσοχούς υπήρχεν η πόλις Αρσινόη...πόλις έχουσα λιμένα (;)6]... νυν είναι κώμη βασιλική καλουμένη Πόλις και ο Έλλην επίσκοπος Πάφου φέρει τον τίτλο Επίσκοπος Αρσινόης και των Ελλήνων της Πάφου. Με την κατάληψη της Κύπρου από τους Τούρκους το 1570 και την αποκατάσταση της Ορθοδόξου εκκλησίας η επισκοπή Αρσινόης δεν επανιδρύθηκε όπως και πολλές άλλες επισκοπές και παρέμεινε η κατάσταση αυτή μέχρι τις μέρες μας.

Η πρωτοβουλία για ανασύσταση της Χωρεπισκοπής Αρσινόης, το 1996, μετά από τόσους αιώνες που καταργήθηκε, ανήκει αποκλειστικά στον τότε Μητροπολίτη Πάφου και νυν Αρχιεπίσκοπο Κύπρου Χρυσόστομο. Ο τότε μητροπολίτης Πάφου θεωρούσε ότι έπρεπε η Αυτοκέφαλος Εκκλησία της Κύπρου να έχει πλήρη Σύνοδο, να αποτελείται τουλάχιστον από 13 επισκόπους, για να μπορεί από μόνη της να επιλύει τα διάφορα αναφυόμενα προβλήματα χωρίς να υπάρχει ανάγκη αποστολής Επισκόπων από άλλες Εκκλησίες. Σε αναφορές του συχνά στην Σύνοδο υποστήριζε την αύξηση των επισκοπικών περιφερειών είτε με την δημιουργία νέων μητροπόλεων είτε με την ανασύσταση αρχαίων επισκοπών που να υπάγονται στις Μητροπόλεις.

Ο τότε Μητροπολίτης Πάφου βάζει πρώτος σε εφαρμογή αυτό που προτείνει στην σύνοδο και προχωρεί στην εισήγηση για εκλογή Χωρεπισκόπου Αρσινόης του τότε Αρχιγραμματέα της Συνόδου και νυν Μητροπολίτη Πάφου Γεωργίου Παπαχρυσοστόμου στις 24 Απριλίου 1996.

Η χειροτονία του πρώτου επισκόπου Αρσινόης μετά από επτά αιώνες γίνεται στις 26 Μαίου 1996 στον ναό των Αγ. Αναργύρων στην Κάτω Πάφο. Με την εκλογή και χειροτονία του χωρεπισκόπου έχουμε ουσιαστικά και την ανασύσταση της Χωρεπισκοπής.

Επειδή όμως ο  τότε Μητροπολίτης Πάφου πίστευε ότι οι επίσκοποι έπρεπε να ασκούν διοίκηση, από την 1 Ιανουαρίου 2000 με εγκύκλιο του, ενημερώνει τις 33 κοινότητες του διαμερίσματος Χρυσοχούς ότι υπάγονται στην Χωρεπισκοπή Αρσινόης και ότι για όλες τις εκκλησιαστικές υποθέσεις τους θα ΄πρεπε να απευθύνονται σ’ αυτή. Με επιστολή του τον Φεβρουάριο του 2000 ζητεί την έγκριση της Συνόδου για την ενέργεια του αυτή. Για λόγους ιστορικούς παραθέτουμε το πρακτικό της Συνόδου όπου σ’ αυτό ο μητροπολίτης εκθέτει τους λόγους που τον οδήγησαν στην και «έργοις» και όχι μόνο «ψιλώ τω τίτλω» ανασύσταση της Χωρεπισκοπής.

Συνεδρία  ΣΚΑ, 11 Φεβρουαρίου 2000

Θέμα «επανασύστασις της Χωρεπισκοπής αρσινόης»

Ο Πανιερώτατος Μητροπολίτης Πάφου κ. Χρυσόστομος λέγει:

Θα ήθελα να ενημερώσω την Ιεράν Σύνοδον δια μίαν ενέργεια μου και να ζητήσω την έγκρισιν Αυτής: Μελετήσας επισταμένως τον αρχαιοπαράδοτον θεσμόν των Χωρεπισκόπων ο οποίος επί αιώνας πολλούς ελειτούργησεν επιτυχώς και πολλά προσέφερε εις την Αγιωτάτην Εκκλησίαν της Κύπρου, ζητήσας προς τούτο και γνωμάτευσιν του ειδικού δια το θέμα καθηγητού του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Βλασίου Φειδά, απεφάσισα την επαναφοράν τούτου εις την Μητρόπολίν μου.

Το πλήθος των κοινοτήτων της Ιεράς Μητροπόλεως Πάφου εδημιούργει πρόβλημα εις εμέ. Ο επισκοποκεντρικός χαρακτήρ της τοπικής εκκλησίας δεν ήτο δυνατόν να εφαρμοσθή, εφ’ όσον απητείτο χρόνος πλέον των τριών ετών δια μίαν απλήν ποιμαντικήν επίσκεψιν εις εκάστην κοινότητα. Ως εκ τούτου απεφάσισα, δι’ απαμβλυνσιν του όλου προβλήματος, την ανασύστασιν και έργοις της Χωρεπισκοπής Αρσινόης και τοποθέτησιν ως επισκόπου με διοικητικάς αρμοδιότητας του Θεοφιλεστάτου Χωρεπισκόπου Αρσινόης κ. Γεωργίου.

Ήδη ανεγείραμε κατάλληλον επισκοπείον εις την Περιστερώνα Χρυσοχούς η οποία θα είναι η έδρα της χωρεπισκοπής και από της 1ης Ιανουαρίου 2000 παρεχώρησα την διοίκησιν 33 κοινοτήτων εις τον Χωρεπίσκοπον Αρσινόης. Αι κοινότητες αύται αι οποίαι μέχρι τούδε απετέλουν το διαμέρισμα Χρυσοχούς είναι: Περιστερώνα, Πόλις Χρυσοχούς, Κάθηκας, Αρόδες, Ίννια, Δρούσια, Νέον Χωρίον, Προδρόμι, Αργάκα, Αγία Μαρίνα, Πωμός, Παχύαμμος, Λυσός, Κινούσα, Φιλούσα, Στενή, Γουδί, Χόλι, Σκούλλι, Κρήτου Τέρρα, Ακουρδάλια, Μηλιού, Γιόλου, Θελέτρα, Σίμου, Δρύμου, Άγιος Δημητριανός, Χρυσοχού, Δρυνιά, Κρήτου Μαρόττου, Φύτη, Λάσα και Νέα Δήμματα.

Τα μέχρι τούδε αποτελέσματα εκ της ως άνω διοικητικής τροποποιήσεως είναι ενθαρρυντικά και πιστεύω ότι ο χρόνος θα δικαιώσει την ως άνω πρωτοβουλία μου»...

Με την ενέργεια του αυτή ο τότε Πάφου επαναφέρει ουσιαστικά τον θεσμό των επαρχιούχων επισκόπων. Το όραμα και έργο που ξεκίνησε τότε το ολοκλήρωσε με την άνοδο του στον Αρχιεπισκοπικό θρόνο. Αύξησε τον αριθμό των Μητροπόλεων καθώς και των Επαρχιούχων επισκόπων ανεβάζοντας τον αριθμό των μελών της Συνόδου σε 17,  δημιουργώντας μ’ αυτό τον τρόπο, από το 1260, για πρώτη φορά πλήρη Σύνοδο στην Αυτοκέφαλο Εκκλησία της Κύπρου.

Παρουσία Χωρεπισκοπής Αρσινόης.

Στα 13 χρόνια παρουσίας της η Χωρεπισκοπή Αρσινόη προσπαθεί να βρίσκεται κοντά στον κόσμο και τον λαό της περιοχής.

Πρωταρχικός λόγος της ύπαρξης μιας επισκοπής είναι η διαποίμανση των ανθρώπων που κατοικούν εντός των καθορισμένων ορίων αυτής. Πρώτο μέλημα δε του επισκόπου είναι να συστήνει ενότητα ως εικόνα Χριστού. Και αυτή η πραγμάτωση της ενότητος, συντελείται μέσα στην Θ. Ευχαριστία, εκεί όπου εισαγόμαστε στα έσχατα και ευαγγελιζόμαστε την ύπαρξη της Βασιλείας των ουρανών. Γι αυτό με την ανασύσταση της Χωρεπισκοπής και την ανάθεση της διαποίμανσης αριθμού κοινοτήτων από τον Χωρεπίσκοπο, ταυτόχρονα αποφορτίζεται το βεβαρημένο ποιμαντικό πρόγραμμα του Μητροπολίτη της επαρχίας, όπου ανήκει η Χωρεπισκοπή, και παρέχεται η δυνατότητα να λειτουργεί απρόσκοπτα το επισκοποκεντρικό σύστημα της εκκλησίας, το οποίο απαιτεί τακτικές επισκέψεις στις τοπικές κοινότητες.

Θεωρούμε ως σημαντικό μας καθήκον την βοήθεια και ενθάρρυνση στις κοινότητες να μπορούν να τελούν τις ακολουθίες και την Θ. Λειτουργία κάτι που γίνεται στην περιοχή για πάρα πολλούς αιώνες. Η ευπρέπεια των Ναών που βρίσκονται σε συνεχή χρήση, αλλά και η βελτίωση του λειτουργικού κλίματος είναι πρωταρχικό θέμα. Η προσπάθεια για δημιουργία μιας σχολής για ψάλτες που θα λειτουργήσει από φέτος στην Πόλη, ελπίζουμε να δώσει καρπούς.

 Πέρα από τις ποιμαντικές επισκέψεις η Χωρεπισκοπή προσπαθεί να έχει άμεση σχέση με τον λαό συμμετέχοντας σε διάφορες εκδηλώσεις τόσο του Δήμου Πόλεως όσο και στις διάφορες κοινότητες. Μέριμνα μας είναι η σχέση με τον νέο κόσμο της περιοχής. Γι αυτό, πριν από της μεγάλες εορτές πραγματοποιούμε επισκέψεις στα σχολεία κυρίως για εξομολογήσεις αλλά και για να ακούσουμε τα προβλήματα των νέων της περιοχής.

Ένας άλλος τομέας που προσπαθεί η Χωρεπισκοπή να δραστηριοποιείται και εμπίπτει μέσα στις αρμοδιότητες της είναι η συντήρηση των θρησκευτικών μνημείων της περιοχής. Όχι μόνο για λόγους θρησκευτικούς αλλά και ιστορικούς, εθνικούς και πολιτιστικούς πιστεύουμε ότι έχουμε καθήκον να συντηρήσουμε και να προβάλουμε αυτά που οι πρόγονοι μας έχτισαν. Προσπαθούμε να έχουμε καλή συνεργασία με το τμήμα αρχαιοτήτων για την όσο το δυνατό μεγαλύτερη επιτυχία του σκοπού μας. Η περιοχή διαθέτει αρκετά και αξιόλογα μνημεία, μάρτυρες της ιστορίας αυτού του τόπου τα οποία χρήζουν φροντίδας.

Ξεκίνησε ήδη και προχωρά σε συνεργασία με το τμήμα αρχαιοτήτων, η αναστύλωση της παλαιάς μονής του Αγ. Γεωργίου του Νικοξυλίτη, κοντά στο χωριό Δρούσια. Μοναδικό μνημείο και άγνωστο στους πολλούς είναι και η Γεωργιανή Μονή του Αγ. Μάμαντος, 12^ος αιων., όπου γίνονται ανασκαφές, το οποίο μαρτυρεί τις σχέσεις της Κύπρου με την Γεωργία από τότε. Επιθυμία μας είναι επίσης να μπορέσει να γίνει επισκέψιμος ο χώρος ,όπου βρίσκονται τα ερείπια της τρίκλιτης παλαιοχριστιανικής βασιλικής στο χώρο της Πόλης Χρυσοχούς. ήδη έχουμε αρχίσει να το διαβουλευόμαστε το θέμα με τους αρμοδίους του τμήματος αρχαιοτήτων. Ο ναός αυτός είναι σημαντικό μνημείο για την Πόλη καθότι είναι μια μαρτυρία ότι εδώ υπήρχε πόλη χριστιανική από τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους και εφόσον εδώ ήταν η πόλη εδώ θα ήταν και η έδρα του επισκόπου(ο τίτλος των επισκόπων είναι πάντοτε όνομα πόλης).Θα πρέπει εδώ να αναφέρουμε και την ύπαρξη άλλων δύο παλαιοχριστιανικών βασιλικών που βρίσκονται στην περιοχή του Ακάμα και θα ήταν ευχής έργον αν μπορούσε αυτή η πλούσια κληρονομιά της περιοχής αυτής να βγει στο φως. Αρκετά μνημεία έχουν συντηρηθεί αλλά παραμένει ακόμη να αναστυλωθούν ναοί που βρίσκονται σε ερειπώδη κατάσταση και είναι αφιερωμένη σε τοπικούς Αγίους, όπως π.χ  του Αγ. Αρίστωνος στο Γουδί και του Αγ. Θεοσεβίου στην Φιλούσα. Υπάρχουν και άλλα μνημεία στην περιοχή που χρήζουν αποκατάσταση άλλα δεν μας παίρνει ο χρόνος να αναφέρουμε άλλα.

Εδώ θα πρέπει να αναφέρουμε ότι όσον αφορά τα κειμήλια της περιοχής, η Χωρεπισκοπή προ δεκαετίας έχει δημιουργήσει μουσείο στο οποίο εκτίθενται αξιόλογες εικόνες και ιερά σκεύη. Το μουσείο που βρίσκεται στο ισόγειο του κτηρίου της Χωρεπισκοπής επισκέπτονται αρκετοί κύπριοι αλλά και ξένοι.

Εν πάση περιπτώσει εκτός από τους λόγους που ανέφερα πιό πάνω για την ανάγκη αποκαταστάσης των μνημείων, θα θέλαμε να αναφέρουμε ακόμα ένα. Πιστεύουμε ότι  η συντήρηση των μνημείων θα δώσει και μια διαφορετική ώθηση στον τουρισμό. Το πλούσιο σε ομορφιές φυσικό περιβάλλον της περιοχής σε συνάρτηση με τα πολιτιστικά μνημεία, θα μας εξασφαλίζουν ποιοτικό τουρισμό, πράγμα αναγκαίο για την επιβίωση των κατοίκων της περιοχής και την αποφυγή των συνεπειών ενός μή ποιοτικού και σοβαρού τουριστικού ρεύματος. . Πιστεύω ότι ο τουρισμός χρειάζεται όχι μόνο για βιοποριστικούς λόγους αλλά και ως συνάντηση και επικοινωνία  με ανθρώπους από άλλες χώρες και άλλους λαούς. Αυτό όμως που μπορούμε να κάνουμε είναι να δημιουργήσουμε υποδομή όλοι οι οργανωμένοι φορείς της περιοχής για υγιή και ποιοτικό τουρισμό.

Τελειώνοντας θα ήθελα να αναφέρω το εξής: Μπορεί να μιλούμε και να προγραμματίζουμε την ζωή μας , όμως  το ανατολικώτερο χωριό της Χωρεπισκοπής είναι ο Παχύαμμος και όπως όλοι γνωρίζουμε δίπλα ειρίσκεται η κατεχόμενη μας πατρίδα γι αυτό η Χωρεπισκοπή δεν μπορεί να ξεχνά. Πρέπει να υπενθυμίζει στον κόσμο ότι η γη ανήκει στους νόμιμους κατοίκους της(ελληνοκυπρίους και τουρκοκύπριους) και όσα χρόνια και αν περάσουν δεν πρέπει να ξεχάσουμε και να σταματήσουμε να αγωνιζόμαστε για μια δίκαιη λύση που θα εξασφαλίζει την παραμονή μας στην γή των προγόνων μας.