Επιμνημόσυνος Λόγος για τον Ευαγόρα Παλληκαρίδη

Καθεδρικός Ναός Αγ. Θεοδώρου Πάφου 14.3.2021

Του Μητροπολίτη Πάφου Γεωργίου

Όσο κι αν κάθε χρόνο, τέτοιες μέρες της Άνοιξης, στην επέτειο της ανεπανάληπτης θυσίας του, μιλούμε για τον Ευαγόρα Παλληκαρίδη και γεραίρουμε τη μνήμη του,  δεν μπορούμε να εξοικειωθούμε μαζί του, ούτε και να συλλάβουμε, πλήρως, το μέγεθος του μεγαλείου του. Δεν ήταν μια συνηθισμένη προσωπικότητα, ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης, που ξεχώριζε κάπως από τον μέσο όρο συμπεριφοράς των ανθρώπων. Είναι κορυφή πανύψηλη στην πρόσφατη Ιστορία μας, πρώτος ανάμεσα στους λίγους και τους εκλεκτούς, «εν τοις αρίστοις έχων αυτός το πρωτείον».

Και πράγματι! Κάθε φορά, που αναλαμβάνω, να αναφερθώ εγκωμιαστικά στον Ευαγόρα Παλληκαρίδη, νιώθω μιαν ιδιαίτερη δυσκολία, αποτρεπτική της προσπάθειάς μου. Οι δυσχέρειες δεν παρουσιάζονται μόνο σ’εμένα. Ισχύουν και για τους ευφραδέστερους των ρητόρων, ακόμα και για τους σοφότερους των ανθρώπων. Και η δικαιοσύνη επιβάλλει, ο λόγος της αδυναμίας να αναζητηθεί όχι σ’όσους επιχειρούν να σκιαγραφήσουν την προσφορά και να εγκωμιάσουν τη θυσία του, αλλά σ’αυτόν τον ίδιο τον ήρωα, ο οποίος με τον ανεπανάληπτο αγώνα και την ηρωική θυσία του, δημιούργησε τεράστια απόσταση μεταξύ του και μεταξύ μας.

          Αλήθεια! Ποιος κάλαμος θα μπορούσε επάξια να εγκωμιάσει και ποια γλώσσα θα μπορούσε αντάξια να αναφερθεί σ’έναν έφηβο, ο οποίος στα 15 του χρόνια αψηφά την πάνοπλη αγγλική αστυνομία, κατεβάζει από το στάδιο της Πάφου την Αγγλική σημαία και πετυχαίνει ματαίωση των εορτασμών για τη στέψη της βασίλισσας, πράγμα που έγινε μόνο στην Πάφο, από όλες τις πόλεις της τότε Βρεττανικής αυτοκρατορίας; Ή ποιος ύμνος θα εξαρκούσε προς ύμνον των κατορθωμάτων και της αυτοθυσίας ενός 17χρονου μαθητή, που ανταλλάσει την άνεση και την ευκολία της μαθητικής ζωής με τη τραχύτητα του ανταρτοπολέμου, το ελπιδοφόρο μέλλον με τον υπέρ πίστεως και πατρίδος θάνατο στην αγχόνη;

          Αποδείχτηκε, όντως, ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης κορυφαία μορφή του απελευθερωτικού μας αγώνα, πρότυπο ελληνικής αρετής. Γι’αυτό και είναι άξιος «εν πάσι καιροίς υμνείσθαι».

          Όταν διακήρυττε ότι θα’παιρνε το μονοπάτι που πάει στη λευτεριά, ήξερε χωρίς καμιά αμφιβολία, ότι η λευτεριά κερδίζεται μόνο με αίμα και πως είναι πάντα «απ’τα κόκκαλα βγαλμένη», μα δεν δείλιασε. Και είναι αυτή η συνειδητή αντιμετώπιση του θανάτου, στα χρόνια της εφηβείας και των ονείρων, που τον κατέστησαν όχι μόνο πανελλήνιο αλλά παγκόσμιο σημείο αναφοράς.

          Δεν ήταν τυχαία η πορεία του και η καταλυτική παρουσία του τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή στα δρώμενα της Κύπρου. Τριανταπέντε Ελληνικοί αιώνες στην Κύπρο, απέθεσαν στη γενιά του ’55 την ευθύνη για την απελευθέρωση του τόπου. Αυτή η συνεχής Ελληνική παρουσία στην Κύπρο, ήταν το ιστορικό υπέδαφος, πλούσιο σε αξίες και ιδανικά, καθοριστικό ενός ορισμένου τρόπου ζωής, πάνω στο οποίο φάνηκε και παρουσίασε τις μοναδικές αρετές του ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης. Όλοι εκείνοι οι πρόγονοι, δίδαξαν, με την καρτερία και τον ηρωισμό τους, τα συχνά κινήματα προς αποτίναξη του δουλικού ζυγού, πως έσχατο περιεχόμενο και σκοπός της ζωής, κάθε Κυπρίου, θα’πρεπε να ήταν η εθνική του αποκατάσταση.

          Κι ο Παλληκαρίδης ανδρώθηκε με το όραμα της ελευθερίας, με το όνειρο της ελληνικής πατρίδας. Στο ύφος των ποιημάτων του, αλλά και στο ήθος της προσωπικότητάς του, διαβάζει κανείς τους πόθους του Ελληνικού Κυπριακού λαού και το πάθος του για ελευθερία και ένωση με την μητέρα Ελλάδα. Η φλόγα, που οιστρηλατούσε την ανήσυχη ψυχή του, βρήκε διπλή διέξοδο: Θεωρητική, και πρακτική. Θεωρητική στα γραφόμενά του: εξύμνησε την ελευθερία και την Ελλάδα με «λόγον μουσική κεκραμένον», κατά τον Πλάτωνα˙ πρακτική, στη μίμηση των παλιών αρματωλών και κλεφτών. Η πράξη του εκείνη, να εγκαταλείψει τα μαθητικά θρανία και να ζωστεί τα άρματα για αποτίναξη του αγγλικού ζυγού, ενήργησε ως ύμνος για γρηγορούντες και βροντή για καθεύδοντες, θέτοντας τον καθένα απέναντι των ευθυνών του.

          Ανέδειξε, έτσι, τον εαυτό του φορέα της Ελληνικής αρετής, που επιτάσσει ανάκτηση, ή προάσπιση της ελευθερίας με κάθε θυσία˙ και όταν ακόμα η συμβατική λογική λέει πως η αντιπαράθεση προς τον κατακτητή, ή η αντίσταση προς επίδοξους κατακτητές είναι άπελπις.

 

Στην Κυπριακή ιστορία παραμένει παντοτινό παράδειγμα ηρωϊσμού ο Ονήσιλλος, από τη Σαλαμίνα, που τα’βαλε πεζός με τα έφιππα στίφη των Περσών. Και ο Παλληκαρίδης, κατά παρόμοιο τρόπο, παρόλο που είχε συναίσθηση και της αριθμητικής και της πολεμικής μειονεξίας μας απέναντι στον Άγγλο κατακτητή, ήταν αποφασισμένος για κάθε θυσία. Ήξερε ότι χωρίς πίστη σε σκοπό, τα όπλα και τα πυρομαχικά είναι τα πιο άχρηστα σιδερικά. Και αποδείχτηκε, πράγματι, στον απελευθερωτικό μας αγώνα, ότι το ψυχικό σθένος καταβάλλει τον αριθμό.

          Με το νεανικό αίμα του, ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης έγραψε κατηγορία αδυσώπητη κατά των ισχυρών της γης: την κατηγορία ότι στον 20ό αιώνα εξακολουθούσαν να αρνούνται στους άλλους το δικαίωμα που κήρυτταν ως ιερό και απαραβίαστο για τους εαυτούς τους. Και ότι έπρεπε να χύνεται, ακόμα, αίμα για να δίδεται το φυσικότερο δικαίωμα του ανθρώπου, το δικαίωμα της ελευθερίας. Η μνήμη του, και μόνο γι’αυτό, θα είναι πάντα «μετ’εγκωμίων». Γιατί με τη θυσία του μάς διέγραψε πορεία ζωής και με τη δράση του περιέγραψε την αξιοπρέπεια που πρέπει να επιδεικνύουμε ως Έλληνες και ως Χριστιανοί.

Τιμώντας, σήμερα, έστω και χωρίς ιδιαίτερες εκδηλώσεις, λόγω της πανδημίας,  τον Ευαγόρα Παλληκαρίδη οφείλουμε να ενστερνιστούμε τα ιδανικά του, που είναι τα ιδανικά της φυλής μας.

          Ο αγώνας της ΕΟΚΑ, στον οποίο αγωνίστηκε και θυσιάστηκε ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης, δεν κατάφερε, δυστυχώς, να εκπληρώσει το σύνολο των στόχων του. Οι ραδιουργίες της αποικιοκρατικής δύναμης, της Αγγλίας, τα συμφέροντα των μεγάλων και οι πιέσεις, ακόμα και από το Εθνικό Κέντρο, μάς οδήγησαν όχι στην ένωση με την μητέρα πατρίδα, την Ελλάδα, αλλά σε μια ελλιπή ανεξαρτησία. Ήταν βέβαια, ένα μεγάλο κατόρθωμα. Απαλλαχτήκαμε από την αποικιοκρατία και μπορούσαμε από νέες επάλξεις να συνεχίσουμε τον αγώνα και να ολοκληρώσουμε τα επιτεύγματά του.

Δικά μας λάθη και διχόνοιες, αλλά κυρίως τα συμφέροντα των ξένων και οι επεκτατικές βλέψεις της Τουρκίας, μάς οδήγησαν σε μια νέα τραγική κατάσταση, ασύγκριτα χειρότερη από την κατάσταση της αποικιοκρατίας.

          Νομίζω πως αποτελεί στοιχειώδη υποχρέωσή μας προς τον Ευαγόρα Παλληκαρίδη και ευλαβικό μνημόσυνο προς αυτόν, το να κατανοήσουμε τους στόχους της Τουρκίας. Θα μπορούμε έτσι να προγραμματίσουμε σωστά τον αγώνα μας, που είναι η συνέχεια του αγώνα του Ευαγόρα Παλληκαρίδη.

          Αυτό που ξεκάθαρα επιδιώκει αυτή τη στιγμή η Τουρκία είναι η αναγνώριση και νομιμοποίηση της διχοτόμησης, που έχει πετύχει επί του εδάφους από τη μια, και η συγκυριαρχία σ’ολόκληρη την Κύπρο από την άλλη, με μόνιμο τελικό στόχο την κατάληψη και τουρκοποίηση ολόκληρης της Κύπρου.

          Θα ήταν εσχάτη αφέλεια να πιστεύουμε ότι η Τουρκία θα σεβαστεί, χωρίς να εξαναγκαστεί προς τούτο, τα δικαιώματα του γηγενούς πληθυσμού της νήσου και θα παύσει να προωθεί μέτρα που παγιώνουν  τον στρατηγικό έλεγχό της πάνω σ’ολόκληρη την Κύπρο.

          Τα τόσα χρόνια άγονου διαλόγου, απέδειξαν ότι η Τουρκία θέλει τον διάλογο-όπως αυτός γινόταν μέχρι σήμερα-για να θέτει, μέσω των εκπροσώπων της, νέες διεκδικήσεις και για να παραμένει η ίδια στο απυρόβλητο.

          Για να είμαστε πειστικοί σε φίλους και εχθρούς θα πρέπει να καταστήσουμε, ως Ελληνισμός, σαφές ότι η λύση που θα αποδεκτούμε δεν θα πρέπει να αφίσταται των δικαιωμάτων που απολαμβάνουν όλοι οι άλλοι Ευρωπαίοι, ούτε και να θέτει σε κίνδυνο το μέλλον του Ελληνισμού στην Κύπρο. Αυτό συνεπάγεται, ασφαλώς, την αποχώρηση όλων των εποίκων και όλων των τουρκικών στρατευμάτων από τον τόπο μας.

          Κι είναι με μεγάλο προβληματισμό που βλέπουμε να σύρεται η  πλευρά μας στη λεγόμενη άτυπη πενταμερή διάσκεψη για το Κυπριακό. Μια συνάντηση-παγίδα, στημένη από την Αγγλοτουρκική δολιότητα, στην οποία συναινεί, ως άβουλο πιόνι, και ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, χωρίς την παρουσία της Κυπριακής Δημοκρατίας, ως εκλιπούσας, και με εκ προοιμίου αναβαθμισμένες τις τουρκικές διεκδικήσεις για «ίση κυριαρχία» και «δύο κράτη».

          Αλήθεια! Όταν ηχούν στ’αυτιά μας, ακόμα, οι προκλητικές δηλώσεις του τούρκου Αντιπρόεδρου «ξεχάστε την Αμμόχωστο, περαστικά σας», τι αναμένουμε από το δόλωμα «επιστροφής εδαφών»; Εκβιάζουν για επι πλέον υποχωρήσεις της πλευράς μας μέχρις ότου ξαναμετακινήσουν τον στόχο τους.

          Θα δεχτούμε την κατάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, του μοναδικού όπλου που μας απέμεινε για μια δήθεν «λύση» που προάγει την τουρκοκρατία στην Κύπρο;

          Στο τραπέζι της άτυπης πενταμερούς βρίσκονται τρεις λύσεις που  και οι τρεις οδηγούν στην τουρκοποίηση της Κύπρου: Η Δ.Δ.Ο την οποία, δυστυχώς, διακηρύττει ότι δέχεται και η πλευρά μας και την οποία έκαμε λάβαρο του αγώνα μας η οποία θα καταστήσει την Τουρκία πλήρως και αμετάκλητα επικυρίαρχο όλης της Κύπρου, η χαλαρή ομοσπονδία που δεν είναι άλλη από τη συνομοσπονδία, που θα καθιστά την Τουρκία κυρίαρχη στο τουρκοκυπριακό κρατίδιο και συγκυρίαρχο στο ελληνοκυπριακό και η λύση  των δύο κρατών, την οποία δεν επιθυμεί η Τουρκία, σύμφωνα με τις μέχρι τώρα πάγιες δηλώσεις της, και την οποία προβάλλει για να υποχωρήσει , δήθεν, στη συνομοσπονδία που επιθυμεί.

          Όποια λύση απ΄αυτές προκρίνουμε, που προϋποθέτουν όλες κατάργηση του κράτους μας, θα οδηγήσει σε καταστροφή του Κυπριακού Ελληνισμού και τουρκοποίηση της νήσου μας.

          Η Κυβέρνηση μας απεφάσισε να παραστεί στην λεγόμενη άτυπη πενταμερή. Ίσως για να μη κατηγορηθεί ως μη επιθυμούσα λύση. Ας προτείνει, τουλάχιστον, και αυτή  νέες ιδέες. Ιδέες, μάλιστα, που είναι συμβατές με το Ευρωπαϊκό κεκτημένο και τις αρχές των Ηνωμένων Εθνών. Αρχές που να σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ελεύθερη διακίνηση, εγκατάσταση και απόκτηση περιουσίας σε όλη την Κύπρο, πράγμα που απολαμβάνουν όλοι οι Ευρωπαίοι σε όλη την Ευρώπη. Γιατί να συρόμαστε, ως άβουλα όντα, πίσω από την Τουρκική βουλιμία και να κατηγορούμαστε ότι δεν θέλουμε λύση;

          Ο  Θουκυδίδης μας  διδάσκει ότι η διαπραγμάτευση απαιτεί «ίση δύναμη» και «ισορροπία δυνάμεων». Ας προσπαθήσουμε, λοιπόν, να προωθήσουμε την αμυντική μας θωράκιση, να επανενεργοποιήσουμε το Ενιαίο Αμυντικό Δόγμα Ελλάδος- Κύπρου και ας μεριμνήσουμε για τη σύσφιγξη των αμυντικών μας σχέσεων με τους περιφερειακούς στρατηγικούς μας συμμάχους. Και τότε θα μπορούμε να διαπραγματευτούμε για τα δίκαιά μας.

          Θα’ ναι το καλύτερο μνημόσυνο για τον Ευαγόρα Παλληκαρίδη, ο οποίος δεν αγωνίστηκε για την υποθήκευση της Κύπρου στην Τουρκία, αλλά θυσιάστηκε για την ελευθερία της πατρίδας μας και την αξιοπρέπεια όλων.

 

Αιωνία του η μνήμη.