English  Αρχική Σελίδα   Μητρόπολη   Μητροπολίτης   Eπισκοπή Αρσινόης  Επικοινωνία

       
  Δελτίο Κηρυγμάτων    

  
   Τυπικαί Διατάξεις
 
  
      Εορτολόγιον
 

  
Καταστατικό Εκκ. Κύπρου

 

  
Περιοδικό Απ. Βαρνάβας
 

 

 

 

Η ισότητα ως Χριστιανική αξία καταξιώνει την ανθρώπινη ύπαρξη και θεμελιώνει την ηθική συνείδηση, σ’ ένα κόσμο που βιώνει τις τραγικές επιπτώσεις της ανισότητας, της κοινωνικής αδικίας και γενικότερα τον κοινωνικό αποκλεισμό.
 
Λύκειο Γεροσκήπου,
 
 
Ευχαριστώ ιδιαίτερα τη διεύθυνση του Σχολείου που μου δίνει την ευκαιρία, με τη σημερινή διάλεξη, να παρουσιάσω τη θέση της Εκκλησίας σ’ ένα θέμα διαχρονικό και πάντα επίκαιρο, το θέμα της ισότητας, η βίωση του οποίου καταξιώνει την ανθρώπινη ύπαρξη. Θα προσπαθήσω να δείξω ότι η ισότητα έχει τις ρίζες της στον Χριστιανισμό κι είναι, όντως, Χριστιανική αξία.
          Ο Χριστιανισμός, όπως θα ξέρετε, έχει τις ρίζες του, τόσο τις ιστορικές όσο και τις θεολογικές στον Ιουδαϊσμό. Στο υπόβαθρο του Ιουδαϊσμού αναπτύχθηκε. Ιουδαίος κατά την ανθρώπινη προέλευσή του ήταν ο Χριστός, Εβραίοι και οι Απόστολοι. Το θεολογικό υπόβαθρο της Παλαιάς Διαθήκης, με τις υποσχέσεις του Θεού, τις εξαγγελίες των Προφητών, τον Μωσαϊκό νόμο, παρά τις ατέλειές του, ήταν η αρχική βάση στην οποία στηρίχτηκε ο Χριστιανισμός. Θα πρέπει, επομένως, τις πρώτες αναφορές και τις πρώτες διακηρύξεις περί ισότητας όλων των ανθρώπων στον Χριστιανισμό, να τις αναζητήσουμε στην Παλαιά Διαθήκη.
          Οι Σημίτες – οι Εβραίοι είναι Σημιτικός λαός -, είναι γνωστό πως αντί μιάς καθαρής διδασκαλίας, διηγούνταν μιαν ιστορία. Μέσα από την διήγηση αυτή ο καθένας μπορούσε να βγάλει τα συμπεράσματά του. Αντί λοιπόν μιας επίσημης, ολιγόλογης διακήρυξης ότι όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ίσοι και ελεύθεροι, η Π.Δ. παραθέτει τη διήγηση για την δημιουργία του Αδάμ και της Εύας και τον διαχωρισμό, ύστερα, των φυλών και των γλωσσών. Η κοινή καταγωγή όλου του ανθρώπινου γένους από ένα ζεύγος ανθρώπων, το γεγονός ότι κανένας δεν έχει καμιά προνομιακή καταγωγή, διακηρύσσουν την ισότητα όλων.
          Ο Απ. Παύλος, αργότερα, στην Καινή Διαθήκη, συνοψίζει αυτή τη διδασκαλία με το ότι «Εις Θεός και πατήρ πάντων», ένας δηλ. Θεός υπάρχει που είναι πατέρας όλων, ο οποίος «εποίησεν εξ ενός αίματος παν γένος επί της γης».
          Στη Βιβλική διήγηση της δημιουργίας της πρώτης γυναίκας, της Εύας, από την πλευρά του Αδάμ έχουμε και την διακήρυξη της ισότητας των δύο φύλων. Υπενθυμίζω περιληπτικά τη διήγηση: Μιλώντας πάντα ανθρωπομορφικά, η Αγία Γραφή λέγει πως ο Θεός αφού δημιούργησε τον Αδάμ παίρνοντας χώμα από τη γη και τον εμψύχωσε με την «πνοήν ζωής» που του ενεφύσησε, δίνοντάς του έτσι και τα κύρια γνωρίσματά του, δηλ. το λογικό και την ελευθερία της βουλήσεως, δημιουργώντας τον, όπως λέμε, κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσή του, τον υπέβαλε σε ύπνωση. Πήρε μιαν από τις πλευρές του και διαμόρφωσε τη γυναίκα. Δεν πήρε από το κεφάλι του άνδρα για να μην υπερέχει, να μην είναι εκείνη ανώτερη. Δεν πήρε από τα πόδια του για να μην είναι κατώτερή του. Πήρε από την πλευρά του για να στέκει δίπλα του, να είναι ίση με αυτόν. Κι από την άλλη, δεν του είχε τελειώσει, ούτε το χώμα, ούτε ο πηλός. Δεν δημιούργησε ο Θεός τη γυναίκα με μιαν ανεξάρτητη πράξη γιατί ήθελε να διδάξει πως και ο άνδρας από μόνος του είναι ελλιπής – του λείπει μια πλευρά -, και η γυναίκα το ίδιο είναι ελλιπής. Μαζί, ως ανδρόγυνο, θα αλληλοσυμπληρώνονται και θα οδηγούνται στην τελείωση. Κι ακόμα ο Θεός δεν δημιουργεί δυο γυναίκες για τον Αδάμ. Τούτο θα εσήμαινε υποτίμηση της γυναίκας. Ούτε και για την Εύα δημιουργήθηκαν δυο άνδρες. Τούτο θα σήμαινε κατωτερότητα του ανδρός. Επίσης, δεν εμφυσάται στην Εύα νέα ψυχή. Η ψυχή της δημιουργείται, προέρχεται από την ψυχή του Αδάμ. Έτσι, η ίδια ψυχή, κατοικεί και στο ανδρικό και στο γυναικείο σώμα. Πλήρης δηλ. ισότητα ανάμεσα στο δύο φύλα.
          Η ισότητα στον Χριστιανισμό διακηρύσσεται με τρόπο σαφή και στο δόγμα της ενανθρώπησης του Χριστού. Στον Θεάνθρωπο Ιησού Χριστό, δεν είχαμε την ένωση του δεύτερου προσώπου της Αγίας Τριάδος με ένα συγκεκριμένο άνθρωπο. Αν ήταν έτσι, τότε ο Χριστός θα έσωζε μόνο εκείνον τον συγκεκριμένο άνθρωπο. Το δόγμα της Εκκλησίας λέει πως ο Χριστός, ο αληθινός Θεός, ενώθηκε στην άχραντη γαστέρα της Θεοτόκου με την κοινή σε όλους ανθρώπινη φύση. Από την ώρα του Ευαγγελισμού άρχισε να προσλαμβάνεται από το Λόγο του Θεού, η ανθρώπινη φύση που είναι κοινή σε λευκούς και μαύρους, κίτρινους και ερυθρόδερμους, άντρες και γυναίκες. Έτσι οι άνθρωποι δεν έχουν μόνο κοινή καταγωγή από τον Αδάμ. Έχουν κοινή και τη σωτηρία από τον Χριστό.
          Με βάση τη θέση αυτή ο Απ. Παύλος διακήρυξε: «Ουκ ένι άρσεν και θήλυ, δούλος ή ελεύθερος, Έλλην, βάρβαρος, Σκύθης … αλλά πάντες εις εστέ εν Χριστώ Ιησού». Δεν υπάρχει δηλ. καμιά διαφορά μεταξύ ανδρός και γυναικός, δούλου ή ελεύθερου, Έλληνα, Σκύθη ή άλλης καταγωγής ανθρώπου. Όλοι είστε ίσοι απέναντι στον Χριστό.
          Και πράγματι στην Εκκλησία ένας πρώην δούλος, ο Ονήσιμος και ο πρώην κύριός του, ο Φιλήμων, είναι απόστολοι του Χριστού. Έλληνες όπως ο Λουκάς, ο Τίτος, ο Τιμόθεος, και Εβραίοι όπως ο Μάρκος και ο Βαρνάβας, είναι επίσης απόστολοι (εκ των εβδομήκοντα) του Χριστού. Γυναίκες όπως η Μαρία η Μαγδαληνή, η Σουσάννα, η Μαρία του Κλωπά είναι μαθήτριες του Χριστού, δίπλα στους άνδρες, μαθητές του. Ο θεολογικότερος διάλογος του Χριστού, γίνεται με μια γυναίκα, τη Σαμαρείτιδα. Ούτε, καν, στη σκέψη του Χριστού υπάρχει η διάκριση άνδρα – γυναίκας. Κάτι τέτοιο θάταν αδιανόητο για τον Σωκράτη, τον Πλάτωνα ή τον Αριστοτέλη.
          Με βάση την πιο πάνω θεμελιώδη αρχή του, της ισότητας όλων των ανθρώπων, ο Χριστιανισμός μπόρεσε και επέφερε ανατροπή των κοινωνικών θεσμών που ίσχυαν όταν πρωτοεισήλθε στον κόσμο. Κατάργησε τη δουλεία – έστω κι αν λεγόμενες χριστιανικές κοινωνίες την επανέφεραν αργότερα – , εγκαθίδρυσε στην πράξη την ισότητα ανδρών και γυναικών, έκανε προσιτές σε όλους, στις χριστιανικές χώρες, τις εκκλησιαστικές, κοινωνικές και πολιτικές θέσεις. Επίσκοποι γίνονται και μαύροι και κίτρινοι και λευκοί. Πτωχοί κατά κόσμον, χωρίς να προέρχονται από καμιά elite φτάνουν στα ανώτατα αξιώματα της εκκλησιαστικής ιεραρχίας.
          Ισότητα βέβαια δεν σημαίνει πλήρη ταύτιση πάντων, ισοπέδωση. Ο άνθρωπος παίρνει από το Θεό διαφορετικά χαρίσματα για να μπορεί ομαλά να εργάζεται και να συγκροτείται η κοινωνία. Υπάρχουν διαφορές χαρακτήρα, σωματικής διάπλασης, διανοητικών και άλλων ικανοτήτων. Η οντολογική ισότητα δεν σημαίνει ότι όλοι θα είναι καθηγητές ή όλοι γεωργοί ή κτηνοτρόφοι. Ένας στρατός δεν λειτουργεί αν υπάρχουν μόνο στρατιώτες, αλλά και αξιωματικοί και ένας αρχιστράτηγος. Ισότητα σημαίνει νάμαστε ίσοι απέναντι στο Θεό, τους νόμους, να έχουμε τις δυνατότητες διεκδίκησης επί ίσοις όροις μιας θέσης.
          Ακόμα δεν πρέπει να παραβλέπεται η εγγενής διαφορά στα δύο φύλα, όπως,  η διαφορά στη μυϊκή δύναμη ανδρών και γυναικών. Επίσης με τη χρήση της ελευθερίας και των δυνατοτήτων του καθενός είναι δυνατόν να δημιουργούνται ανισότητες στον πλούτο ή τις κοινωνικές θέσεις. Παρόλο που αυτά δεν έχουν καμιά σχέση με την πραγματική (την οντολογική) ισότητα όλων των ανθρώπων, εν τούτοις και σ’ αυτές τις περιπτώσεις ο Χριστιανισμός ζητά ανακατανομή του πλούτου ώστε οι άνθρωποι να έχουν ίσες δυνατότητες ανάπτυξης του «είναι» τους. Ο Απ. Παύλος απευθυνόμενος στους πλούσιους λέγει: «Το υμών περίσσευμα εις το εκείνων υστέρημα ίνα γένηται ισότης». Και ο Μ. Βασίλειος σε μιαν ομιλία του στο «Καθελώ μου τας αποθήκας» απευθυνόμενος στον άφρονα πλούσιο του λέει: «Του πεινώντος εστιν ο άρτος ον κατέχεις εν αποθήκαις. Του γυμνητεύοντος το ιμάτιον∙ τοσούτους αδικείς όσοις παρέχειν εδύνασο».
          Ο Χριστός δίδαξε πως ο άνθρωπος έχει αξία απλώς και μόνο γιατί είναι άνθρωπος. Δίνοντας τα χαρακτηριστικά της τέλειας αγάπης, ο Χριστός είπε πως αυτή πρέπει να επεκτείνεται προς όλους: Φίλους και εχθρούς, γνωστούς και άγνωστους, ομοεθνείς και αλλοεθνείς, χωρίς μάλιστα οποιαδήποτε προσδοκία ανταπόδοσης. Κι ο Μ. Φώτιος, τον 9ο αιώνα, απευθυνόμενος στον τότε αυτοκράτορα Μιχαήλ του λέει: «Μέμνησο ότι της αυτής κοινωνούμεν φύσεως και βασιλείς και ιδιώται και τον αυτόν έχομεν δημιουργόν και κριτήν και δεσπότην».
 
 
 
 
         
Γιατί η ισότητα ως αξία καταξιώνει την ανθρώπινη ύπαρξη;
          Ο άνθρωπος ως ον είναι μια αναντικατάστατη αξία, η αιτία και η αρχή όλων των αξιών. Είναι ον που κρίνει και κρίνεται. Χωρίς αυτή τη δυνατότητα του κρίνειν και κρίνεσθαι, δεν υπάρχουν αξίες. Ο άνθρωπος αποκτά συνείδηση της μοναδικότητάς του όταν ανακαλύψει αυτή τη λειτουργία του. Τότε παύει να είναι απλώς φυσικό ον, γίνεται μονάδα ηθική. Έχει επιθυμίες προσωπικές, θέτει σκοπούς. Γίνεται ον με όνειρα, φιλοδοξίες, πόθους, για την ικανοποίησή των οποίων αρχίζει να μοχθεί. Αυτή η τάση της προσωπικής ικανοποίησης, όταν μπει σε σωστά πλαίσια, οδηγεί στον πολιτισμό, στην ευημερία του συνόλου, την άνθηση των αξιών.
          Ο Χριστιανισμός αποτελεί ένα άριστο πλαίσιο ποδηγέτησης του ανθρώπου προς την σωστή κατεύθυνση, κι η χριστιανική αξία της ισότητας δρα ως ένα κατασταλτικό μέσο όλων των αντιθέτων ροπών που αναπτύσσονται μέσα του.
          Ο άνθρωπος έχει αξίαν ως ψυχή. Η αξία του δεν είναι ανάλογη με την περιουσία, τις ικανότητές ή την καταγωγή του, αλλά, όπως ήδη είπαμε, υπάρχει λόγω της ιδιότητάς του ως ανθρώπου. «Ηγοράσθη τιμής». Δεν ελυτρώθη «αργυρίω ή χρυσίω», αλλά «τιμίω αίματι, ως αμνού ασπίλου και αμώμου Χριστού». Υποτίμηση προς τον συνάνθρωπο θέτει σε αμφισβήτηση την αξία εκείνου που υποτιμά. Λόγω της αθανάτου ψυχής του καθενός, υπέρ της οποίας απέθανεν ο ίδιος ο Χριστός, οποιαδήποτε συμπεριφορά μας προς τον συνάνθρωπο έχει αντανάκλαση και αναφέρεται στον ίδιο τον Χριστό. Στην παραβολή της κρίσεως ο ίδιος ο Χριστός είπε: «Εφ’ όσον εποιήσατε ενί τούτων των αδελφών μου των ελαχίστων, εμοί εποιήσατε». Αφού έχετε κάνει κάτι στους συνανθρώπους σας, το έχετε κάνει σ’ εμένα.
Ίσως είναι γνωστή σε όλους σας η παρομοίωση της Εκκλησίας, δηλ. του συνόλου των πιστών, ως σώματος Χριστού. Αποτελούμε όλοι το σώμα του Χριστού. Σ’ ένα σώμα, αν πάσχει το χέρι, υποφέρει όλος ο οργανισμός. Θεραπεύοντας το χέρι ανακουφίζουμε όλο τον οργανισμό. Έτσι προσφέροντας τις υπηρεσίες μας σ’ ένα άνθρωπο, ανακουφίζουμε το Σώμα της Εκκλησίας, τον ίδιο τον Χριστό. Αυτό πράγματι καταξιώνει την ανθρώπινη ύπαρξη. Από την ισότητα των ανθρώπων αναγόμαστε σε υπηρεσία προς τον Θεό. Κι είναι γνωστό πως οι μεταφυσικές αξίες – και τέτοια είναι η αξία του Θεού – είναι οι ανώτατες αξίες.
          Η αναγνώριση ότι με τους άλλους είμαστε ίσοι, περιστέλλει τον εγωισμό. Την φυσική τάση του ανθρώπου για ικανοποίηση των φιλοδοξιών του την μετατρέπει σε φιλοτιμία, σε συναίσθηση της αξιοπρέπειας του και σε σεβασμό προς τον άλλο. Η αξία της ισότητας, έχω την γνώμη, πως δεν μπορεί να θεωρείται ανεξάρτητα από την ελευθερία του ανθρώπου. Αν κάθε άνθρωπος είναι εκ φύσεως ελεύθερος, τότε σεβόμενος την ελευθερία του, αναγνωρίζεις και την ισότητα μαζί του, και αντίστροφα. Αν προσπαθήσεις να επιβληθείς στον άλλο, υποβιβάζεις την ίδια την αξία σου, την ίδια την ανθρώπινη φύση.
          Ο ίδιος ο Χριστός σε πολλές περιπτώσεις έδωσε τις ορθές κατευθυντήριες γραμμές για σεβασμό των άλλων, ως ίσων προς εμάς. Σε μια τέτοια περίπτωση είπε: «Οράτε, μη καταφρονήσετε ενός τούτων των ελαχίστων. Λέγω γαρ υμίν ότι οι άγγελοι αυτών διά πάντας βλέπουσι το πρόσωπον του Πατρός μου του εν ουρανοίς». Έχουν και οι πιο καταφρονημένοι άγγελο – φύλακα ο οποίος βλέπει το πρόσωπο του Θεού.
          Ο Ευάγγελος Παπανούτσος γράφει πως ο κόσμος του ανθρώπου είναι ένας κόσμος σημασιών, ένας κόσμος αξιών. Κι ο άνθρωπος έχει συνείδηση, έχει δηλ. ικανότητα να αξιολογεί, να ιεραρχεί τις αξίες. Η τοποθέτηση του κάθε ανθρώπου απέναντι στις αξίες και η ανάλογη διαβάθμισή τους προσδιορίζει το ποιόν και τον χαρακτήρα του. Δηλαδή στην πραγματικότητα δεν κρίνουν οι άνθρωποι τις αξίες αλλά κρίνονται από τις αξίες που πιστεύουν και ζουν.
          Αν κάποιος θεωρεί τον άνθρωπο ως τροφή, είναι καννίβαλος. Η αξία ενός ανθρώπου δεν είναι αξία ενός τροφίμου.
          Άλλοι ορίζουν τον άνθρωπο από την εμπορική αξία των υπηρεσιών που είναι δυνατόν να περιμένουν από αυτόν. Μπορεί αυτοί να διαφέρουν από τους καννίβαλους, είναι κι αυτών, όμως, η αξιολόγηση ατελής.
          Όταν γνωρίσεις τον άνθρωπο ως πνεύμα, και ειδικότερα ως δημιούργημα του Θεού, όμοιο με σένα, είσαι στο δρόμο της ορθής αξιολόγησης.
          Ένας άνθρωπος, λοιπόν, προσηλωμένος στην Χριστιανική αξία της ισότητας όλων των ανθρώπων, είναι εκ των πραγμάτων αναγκασμένος να υπηρετήσει και άλλες αξίες, το σύνολο των ηθικών αξιών, δηλ. τις αξίες της δικαιοσύνης, της ελευθερίας, της ειρήνης, της αξιοπρέπειας, της φιλαλήθειας, της σωφροσύνης και άλλες, που αποτελούν τις βασικές προϋποθέσεις της κοινωνικής ζωής. Έτσι, η ηθική συνείδηση, θεμελιώνεται κατά τρόπο άμεσο, στην αξία της ισότητας όλων των ανθρώπων.
          Παρά τη σαφή τοποθέτηση του Χριστιανισμού ως προς την ισότητα όλων των ανθρώπων, παρά το γεγονός ότι καθημερινά ο θάνατος διαλαλεί την ισότητα όλων, διακηρύσσοντας έμπρακτα ότι «ούτε πλούσιος, ούτε πτωχός, ούτε βασιλεύς ούτε στρατιώτης, ούτε δίκαιος, ούτε αμαρτωλός» ξεφεύγουν από τα χέρια του, όλες οι κοινωνίες, ακόμα και οι χριστιανικές, βίωσαν στην πράξη την ανισότητα και υπέστησαν όλες τις τραγικές συνέπειες της αδικίας, της δουλείας, του κοινωνικού αποκλεισμού, της καταπίεσης ατόμων και λαών. Ζούμε και σήμερα τις επιπτώσεις της καταπάτησης της αξίας της ισότητας: Η αναταραχή στην κοινωνία από την άνιση κατανομή των αγαθών, οι επαναστάσεις από τη στέρηση της εθνικής ελευθερίας ή των ατομικών ελευθεριών, το έγκλημα, ο μη σεβασμός σε κρατικούς θεσμούς, η απειθαρχία στα σχολεία, η παραμέληση των στοιχειωδών καθηκόντων μαθητών ή άλλων κοινωνικών ομάδων, η αρχή της ήσσονος προσπάθειας που γίνεται λάβαρον επιβίωσης, είναι μερικές από αυτές τις επιπτώσεις.
          Και πράγματι! Πώς ένας νέος, λαμπρός επιστήμονας, βλέποντας άλλους, που δεν ξεχωρίζουν καν τα γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου, να προωθούνται σε θέσεις κρατικές, ενώ αυτός απορρίπτεται γιατί δεν έχει κομματικό ή άλλου είδους μέσο, θα σέβεται πια τους θεσμούς που είναι υπεύθυνοι για διορισμούς ή προαγωγές; Και πώς ένας μαθητής, βλέποντας αυτή την κατάσταση, θα οδηγηθεί στην αρχή της μείζονος προσπάθειας; Πώς θα αποφευχθούν τα εγκλήματα όταν το δίκαιο πολλάκις στραγγαλίζεται και ο άλλος θεωρείται απλώς μέσο για αύξηση των εισοδημάτων μας; 
          Δεν φταίει για την κατάσταση αυτή ο Χριστιανισμός. Αντίθετα προβάλλει πιο επιτακτική η ανάγκη επιστροφής στις αρχές του Χριστιανισμού και ιδιαίτερα στην αρχή της ισότητας, που όπως αναφέραμε, είναι θεμελιώδης Χριστιανική αξία.
          Σ’ ένα κόσμο φίλαυτο, σε μια κοινωνία στραμμένη προς το ατομικό συμφέρον, ο Χριστιανισμός προβάλλει ως μέσο σύγκρισης τον εαυτό μας. Αφού «ουδείς ποτέ την εαυτού σάρκα εμίσησε», κανένας δεν μίσησε, δεν παραμέλησε ποτέ τον εαυτό του, γι’ αυτό και ο Χριστιανισμός προτρέπει: «Αγάπα τον πλησίον σου ως σεαυτόν». Αγάπα τον κάθε άνθρωπο (αυτός είναι ο ορισμός του πλησίον στον Χριστιανισμό) όπως τον εαυτό σου. Κι αλλού, ο ίδιος ο Χριστός παραγγέλει: «Πάντα όσα αν θέλητε ίνα ποιώσιν υμίν οι άνθρωποι, και υμείς ποιείτε αυτοίς ομοίως». Όσα θέλετε να κάμνουν οι άνθρωποι σ’ εσάς έτσι κι εσείς να κάμνετε γι’ αυτούς.
          Η Εκκλησία δραστηριοποιείται σήμερα, στην κοινωνία μας, που έχει έκδηλα τα σημεία και βιώνει έντονα την ανισότητα, προσπαθώντας να δώσει το μήνυμα της ισότητας και να καταργήσει αδικίες και στρεβλώσεις. Δημιουργεί κέντρα νεότητας όπου όλοι οι νέοι, ανεξάρτητα οικονομικής δυνατότητας, φύλου ή άλλων διαφορών, μπορούν να βρουν ψυχαγωγία και επιμόρφωση. Χρηματοδοτεί γηροκομεία και νηπιοκομικούς σταθμούς, για παροχή υπηρεσιών στους έχοντας ανάγκη. Δίνει υποτροφίες σε άπορους νέους και νέες για σπουδές. Βοηθά στην εξωτερική ιεραποστολή ώστε και άλλοι συνάνθρωποί μας, δημιουργήματα του ίδιου Θεού και ίσοι, επομένως, μ’ εμάς, να προσέλθουν στην ορθή πίστη. Παρέχει στέγη και τροφή, με συσσίτια που διοργανώνει, σε άπορους, δικούς μας και ξένους. Με τα φιλόπτωχα ταμεία που έχει δημιουργήσει και τις φιλόπτωχες αδελφότητες κάθε ενορίας βρίσκεται στο πλευρό κάθε ενός που έχει ανάγκη. Με εράνους που διεξάγει υπέρ ατόμων ή ομάδων που βρίσκονται σε μια δύσκολη περίσταση, προσπαθεί να κάμει βίωμα των πιστών, μέσω της αλληλεγύης που προβάλλει, την αρχή περί ισότητος όλων των ανθρώπων.
          Επαναλαμβάνω, τελειώνοντας, ότι με την κοινή καταγωγή όλων από τον Αδάμ, με την κοινή σωτηρία όλων από τον Ιησού Χριστό, με τις διακηρύξεις της Αγίας Γραφής περί της ισότητας όλων των ανθρώπων, την εφαρμογή στην πράξη από την Εκκλησία της ισότητας χωρίς διακρίσεις καταγωγής, φυλής ή φύλου, ο Χριστιανισμός προβάλλει την ισότητα ως αξία που καταξιώνει την ανθρώπινη ύπαρξη και θεμελιώνει την ηθική συνείδηση. Καλούμαστε όλοι σε πρακτική εφαρμογή όσων η Εκκλησία, πιστή στις αρχές της, διακηρύσσει.