ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ
Κατά την παρουσίαση του βιβλίου του π. Αδ. Αυγουστίδη «Ανθρώπου Απαξίωση»
Πάφος 13/12/2017
Του Μητροπολίτη Πάφου Γεωργίου
Ευχαριστώ ιδιαίτερα τον π. Αδαμάντιο Αυγουστίδη που μου έδωσε, με την ευκαιρία της αποψινής παρουσίασης, τη δυνατότητα να διαβάσω το υπέροχο βιβλίο του «Ανθρώπου Απαξίωση - Σχόλιο στην ποιμαντική του Ήθους».
Το θέμα που εξετάζει το βιβλίο είναι πολύ επίκαιρο και ο έμπειρος συγγραφέας, λόγω της διπλής ιδιότητας του, του πανεπιστημιακού καθηγητή και του κληρικού- ποιμένος, σου δίνει την εντύπωση ότι αντιγράφει τη σκέψη σου, περιγράφει με ενάργεια ό,τι ζούμε στη σύγχρονη κοινωνία, υποδεικνύοντας όμως και λύσεις στα αδιέξοδα.
Και πράγματι! Από όλους ομολογείται ότι ο άνθρωπος ζει σήμερα μιαν τραγωδία. Προσπαθεί να κτίσει το οικοδόμημα της ευτυχίας του πάνω στα πιο άστατα πράγματα της ζωής. Έχει εξοβελίσει από τη ζωή και την ψυχή του τον Θεό και τον λόγο Του κι έβαλε στη θέση τους τον μονοθεϊσμό της αγοράς με Θεό το κέρδος. Η οικονομία της αγοράς θεωρεί ως ιδεώδη ανθρώπινο τύπο τον αγελαίο μαζάνθρωπο, ο οποίος χωρίς προσωπικότητα και οποιαδήποτε ανώτερη αναζήτηση σιωπά και καταναλώνει μέσα σε ένα κλίμα γενικευμένης ευτέλειας και παρακμής. Δανείζεται, μάλιστα, βιοτική πολυτέλεια , από το μέλλον των επόμενων γενιών. Αυτό δεν συνέβη στις μέρες μας, και στην Ελλάδα και στην Κύπρο; Υποθηκεύσαμε με δάνεια και μνημόνια όχι μόνο τους νέους του σήμερα αλλά και του αύριο. Το «κατά Χριστόν ζην» των προγόνων μας, το αντικαταστήσαμε με το «ευ ζην».
Είναι πολλοί, όχι μόνο θρησκευόμενοι, αλλά και θρησκευτικά αδιάφοροι που παραδέχονται πως πίσω από την οικονομική κρίση κρύβεται μια άλλη λανθάνουσα πνευματική κρίση, που εστιάζεται στην περιφρόνηση των πνευματικών αξιών, στον παραμερισμό της αλληλεγγύης μεταξύ των ανθρώπων και στην έξαρση του ατομικού συμφέροντος. Επαληθεύεται στην περίπτωσή μας το Γραφικό: «Λάκκον ώρυξαν και ανέσκαψαν και ενέπεσαν εις βόθρον ον ειργάσαντο ». Η ύβρις, και τι άλλο από ύβρις με την αρχαία σημασία της λέξης είναι η συμπεριφορά μας , κατά τον αρχαίο τραγικό «γεννά στάχυν ολέθρου» και είναι φυσική συνέπια ότι πολυθρήνητος θα είναι ο θερισμός. Όπου βασιλεύει η πλεονεξία , όπου επικρατεί ο στυγνός ατομισμός και απουσιάζει η αγάπη προς τον πλησίον εκεί το σύνολο νοσεί , η οικονομία εξαρθρώνεται , η κοινωνία βυθίζεται στο χάος.
Αναζητώντας τις αιτίες σε παρόμοιες καταστάσεις της αρχαιότητας, ο Φίλων ο Αλεξανδρεύ είχε πει ότι «πηγή πάντων αδικημάτων αθεότης ». Πηγή κάθε κακίας είναι η αθεότης. Όλα τα ζητήματα είναι ζητήμα του Θεού. Κι ο καθένας ζει σύμφωνα με τους Θεούς και τα είδωλα;τα οποία έχει ενθρονίσει στην ψυχή του για να τα λατρεύσει και να τα ακολουθήσει.
Ο διακεκριμένος συγγραφέας διαπιστώνει ότι «η απαξίωση του ανθρώπου έχει την αφετηρία της εντός των τειχών του Χριστιανισμού… Στο πλαίσιο της Δυτικοχριστιανικής νοοτροπίας ο άνθρωπος θεωρήθηκε εξαχρειωμένο πλάσμα και μετά η εκκοσμικευμένη συνέχεια αυτών των αντιλήψεων τον κατέστησε έμπρακτα όν αναλώσιμό» (σελ. 22-23).
Ο συγγραφέας εξετάζει το ήθος της εκκλησιαστικής συνείδησης και υποδεικνύει τρόπους ζωής ώστε να αποφευχθεί η ανθρώπινη απαξίωση. «Η Εκκλησία καλείται να δείξει την οδό, τον όντως Όντα, τον παρόντα και τον ερχόμενο Κύριο» (σελ.61). Δεν παραλείπει ο συγγραφέας να σημειώσει ότι και «η Ορθόδοξη Εκκλησία διέρχεται, κατά την ανθρωπίνως συντεταγμένη της διάσταση , βαθύτατη κρίση»(σελ 61) και καταλήγει στο συμπέρασμα του Μητροπολίτη Περγάμου ότι «ο κόσμος σήμερα δεν χρειάζεται ηθική αλλά ήθος » (σελ. 75)
Σε ιδιαίτερο κεφάλαιο ο συγγραφέας εξετάζει την υπονόμευση του ήθους της παιδείας στις μέρες μας, που οδήγησε σε ξεπεσμό και παρακμή της ανθρώπινης αξίας. Τονίζει, μάλιστα, ότι σήμερα που όσο ποτέ άλλοτε εισάγουμε από το Δυτικό κόσμο, (τον ξένο προς το ήθος της Ορθόδοξης Ανατολής) όχι μόνο γνώσεις αλλά και πολιτιστικά στοιχεία , θα πρέπει να μοιάσουμε στους Τρείς Ιεράρχες οι οποίοι «δεν καταδέχθηκαν ποτέ να γίνουν απλοί μεταπράτες ή και υπόδουλοι του γνωστικού πλούτου που προσέλαβαν στους τόπους της σπουδής τους… αλλά προσέλαβαν την κτίση γνώση και την φώτισαν με τη λάμψη της άκτιστης, Χάριτος » (σελ.98-99).
Σ’ένα χαιρετισμό δεν μπαίνεις στην ουσία του θέματος, στο καθ’αυτό περιεχόμενο του βιβλίου, αλλά ήταν πολλά τα σημεία που με εντυπωσίασαν και δεν απέφυγα , ήδη, τον πειρασμό. Πολλά θα είχα, ευγνωμόνως , να σημειώσω και για τον τρόπο εξέτασης του ήθους της συμμετοχής στα κοινά και την παραίνεση προς τους πολιτικούς όπως παραδειγματιστούν από τον ρόλο των κληρικών στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Μεταφέρω μια μικρή παράγραφο: «… Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί τους κληρικούς της εκπροσώπους του λαού και των παθημάτων του προς τον φιλάνθρωπο Θεό και όχι επίγειους τοποτηρητές μιας επουράνιας αυταρχικής δικανικής αυθεντίας. Αυτή η προσέγγιση υποδεικνύει και τις προδιαγραφές του πολιτικού ήθους με το οποίο οφείλει να ασκείται η διακονία τής Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας από χριστιανούς πολιτικούς» (σελ. 113).
Οι κύριοι Μαρκουλής και Μανιτάκης είναι χωρίς αμφιβολία , πιο ειδικοί και πιο κατάλληλοι από μένα για να αναφερθούν στα όσα άλλα ο π. Αδαμάντιος αναφέρεται :Στις αλλοτριώσεις του ήθους κατά την μετατροπή του άλλου συνανθρώπου σε εχθρό , στις αλλοτριώσεις του ήθους μέσα στα πλαίσια της ιατρικής διακονίας όπως εφαρμόζεται σήμερα, καθώς και στη φροντίδα των ψυχικώς πασχόντων. Αξιοσημείωτη πάντως είναι και η προσέγγιση του «ήθους μετανοίας» και οι αλλοιώσεις που επισημαίνονται στις εφαρμογές του μυστηρίου της Εξομολόγησης.
Συγχαίρω τον π. Αδαμάντιο Αυγουστίδη για τον ωραιότατο τρόπο προσέγγισης του θέματος μέσα στα πλαίσια της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας και εύχομαι όπως το βιβλίο εκπληρώσει τους σκοπούς για τους οποίους έχει γραφεί: Να βοηθήσει όσο το δυνατό περισσότερους να επιτρέψουν στον ορθόδοξο εκκλησιαστικό τρόπο ζωής, πράγμα που θα επαναφέρει τον άνθρωπο στην μοναδικής αξίας θέση του μέσα στην κτίση.
