ΟΜΙΛΙΑ
Στο μνημόσυνο του Χρίστου Παπαϊωάννου, στα Καμπιά 22.7.2018
Του Μητροπολίτη Πάφου Γεωργίου
Δυσχερέστατο, από κάθε άποψη, το έργο που ανέλαβα, να εγκωμιάσω στο σημερινό μνημόσυνό του, τον Χρίστο Παπαϊωάννου, τον ήρωα των Καμπιών, που έπεσε ηρωικά, υπερασπιζόμενος την πατρίδα εκείνο το μαύρο καλοκαίρι του 1974 και που τα οστά του μόλις πριν ενάμιση χρόνον ήλθαν να αναπαυθούν εδώ, στη γενέθλια γη.
Οι δυσχέρειες δεν παρουσιάζονται μόνο για μένα, αλλά ισχύουν και για τους ευφραδέστερους των ρητόρων, ακόμα και για τους σοφότερους των ανθρώπων. Κι η δικαιοσύνη επιβάλλει, ο λόγος της αδυναμίας αυτής να αναζητηθεί όχι σ ’όσους θα επιχειρούσαν να σκιαγραφήσουν την προσφορά και να εγκωμιάσουν τη θυσία του, αλλά σ’ αυτόν τόν ίδιο τον ήρωα, που με τον αγώνα και τη θυσία του δημιούργησε τεράστια απόσταση μεταξύ μας και μεταξύ του.
Και πράγματι! Πώς θα μπορούσαμε επάξια να εγκωμιάσουμε ένα νέο, ο οποίος στην ηλικία των 20 ετών, καταρτισμένος κοντά σε επαγγελματίες ηλεκτροτεχνίτες στη Λευκωσία αλλά και στο Σύστημα Μαθητείας της Τεχνικής Σχολής της πρωτεύουσας, κατεφρόνησε τα πάντα και στάθηκε να πολεμήσει, προσπαθώντας να αναχαιτίσει την επέλαση των βαρβάρων στον τόπο μας; Ποιος μπορεί να παραβλέψει το γεγονός ότι σ’ αυτή την ηλικία παραμέρισε την αγάπη προς τους γονείς του, και προέβαλε την αγάπη της πατρίδας; Γιατί ήταν πολλοί τότε, μέσα στην προδοσία, που λιποτάκτησαν από το καθήκον, που έφυγαν στα μετόπισθεν, αφήνοντας τον δρόμο ανοικτό στους εχθρούς. Μεγαλωμένος, όμως, ο Χρίστος σε ένα λευιτικό, ιερατικό, περιβάλλον, με αρχές και αξίες, με πρώτιστη την πίστη στον Θεό και την αγάπη στην πατρίδα, δεν μπορούσε να επιτρέψει στον εαυτό του άλλην επιλογή.
Κι είναι γι’ αυτόν τον λόγο που νιώθω αμήχανα τολμώντας να μιλήσω γι’ αυτόν. Όταν εμείς απασχολούμασταν με τα πεζά της καθημερινότητας, αυτός μιλούσε με τα ουράνια, βάδιζε στους δρόμους της αιωνιότητας.
Αξίζει να θυμηθούμε την πορεία του προς την αιωνιότητα:
Ο Χρίστος Παπαϊωάννου με την έναρξη της Τουρκικής Εισβολής του 1974, κατατάγηκε ως έφεδρος στο 241 Τ.Π., στο Β.Μ.Η. στη Λευκωσία. Κοντά στο μεσημέρι της 20ης Ιουλίου μεταφέρθηκε μαζί με άλλους έφεδρους στρατιώτες στο 211 Τ.Π. στην περιοχή Τράχωνα , στα βόρεια προάστια της Λευκωσίας.
Εκεί ανέλαβαν εκκαθαριστικές επιχειρήσεις, για να βεβαιωθούν ότι δεν υπήρχαν τούρκικες ενέδρες στην περιοχή. Με την ολοκλήρωση των επιχειρήσεων ο Χρίστος μαζί με άλλους στρατιώτες έλαβαν θέσεις μάχης σε μπαλκόνι οικίας στον Τράχωνα, σε σημείο που τους επέτρεπε να ελέγχουν την περιοχή. Το πρωινό της 23ης Ιουλίου 1974, και παρά την εκεχειρία που είχε συμφωνηθεί από το απόγευμα της 22ας Ιουλίου, τα τούρκικα στρατεύματα διενήργησαν μεγάλη επίθεση κατά των φυλακίων της Εθνικής Φρουράς στην περιοχή Τράχωνα- Ομορφίτας. Ο Χρίστος και οι υπόλοιποι άνδρες του φυλακίου ανταπέδωσαν τα πυρά και, όταν διαπίστωσαν ότι ήταν περικυκλωμένοι από Τούρκους στρατιώτες, μετακινήθηκαν σε διπλανή οικία, όπου συνέχισαν να μάχονται αμυνόμενοι. Κατά τη μετακίνηση της ομάδας ο Χρίστος τραυματίστηκε και έπεσε στο έδαφος.
Στην εξέλιξη της μάχης, όταν πλέον οι στρατιώτες μας διαπίστωσαν ότι είχαν εξαντληθεί τα πυρομαχικά τους και ήταν περικυκλωμένοι από τα τουρκικά στρατεύματα, αποφάσισαν να παραδοθούν. Όταν εξήλθαν από την οικία οι τρεις από αυτούς, και πριν προλάβει να εμφανιστεί ο τέταρτος τραυματίας, οι Τούρκοι στρατιώτες έριξαν μέσα στην οικία μία χειροβομβίδα. Ακολούθως μπήκαν στο σπίτι, αφήνοντας δύο στρατιώτες για τη φρούρηση των τριών εφέδρων. Λίγο αργότερα ακούστηκαν ριπές αυτομάτων όπλων από την οικία ή από κοντινό σε αυτή σημείο, γεγονός που είχε ως επακόλουθο οι δύο Τούρκοι φρουροί να εγκαταλείψουν τους τρεις εφέδρους και να τρέξουν στο σημείο των πυρών. Οι τρεις Έλληνες Κύπριοι έφεδροι θεώρησαν ότι αυτή ήταν ευκαιρία για τη σωτηρία τους, γι’ αυτό και έτρεξαν προς τα πίσω για να διαφύγουν. Ο ένας από τους τρεις κατόρθωσε να διαφύγει και να φτάσει στις ελεύθερες περιοχές. Οι άλλοι δύο δεν τα κατάφεραν και συνελήφθησαν αιχμάλωτοι.
Ο Χρίστος Παπαϊωάννου, από τη στιγμή του τραυματισμού του, από τα πυρά των Τούρκων εισβολέων και τη μετακίνηση ολόκληρης της ομάδας του από το πρόχειρο φυλάκιο στη διπλανή οικία, δεν έδωσε σημεία ζωής και το όνομά του περιλήφθηκε στον κατάλογο των αγνοουμένων. Το 2015 πραγματοποιήθηκε η εκταφή των οστών του από ομαδικό τάφο, ο οποίος εντοπίστηκε στην κατεχόμενη Λευκωσία. Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκαν εξετάσεις, με βάση τις οποίες διακριβώθηκε η ταυτότητα των οστών του. Ο τραγικός επίλογος της θυσίας του γράφτηκε σε τούτο εδώ τον Ιερό Ναό στις 3 Δεκεμβρίου 2016, όταν η Εκκλησία, η Πολιτεία και σύσσωμη η κοινότητα των Καμπιών αποχαιρέτησαν το ηρωικό τους παιδί.
Έχουν περάσει 44 χρόνια από την υπέρτατη θυσία του ήρωά μας, του ήρωα των Καμπιών, του Χρίστου Παπαϊωάννου. Σαραντατέσσερα χρόνια από τότε και ενώ στην αρχή το αγωνιστικό φρόνημα παρέμενε ακμαίο κι ο πόθος της επιστροφής άσβεστος και αδιαπραγμάτευτος, κι ενώ αναμενόταν, κρίνοντας από προηγούμενες συμπεριφορές της φυλής, σε πολύ μεγαλύτερης διάρκειας περιόδους δουλείας, επαύξηση του πόθου για ελευθερία και περιφρόνηση μιας ατιμωτικής απλής επιβίωσης, γινόμαστε σήμερα, μάρτυρες μιας απαράδεκτα θλιβερής κατάστασης. Συναγωνιζόμαστε μεταξύ μας σ’ έναν αγώνα εκπτώσεων και παραχωρήσεων προς τον κατακτητή. Κι είναι θλιβερό να παρακολουθούμε πολιτικούς αρχηγούς να παροτρύνουν τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να παραχωρήσει κι άλλα στους Τούρκους για να επιστρέψουν στις συνομιλίες.
Η συνέχιση, για τόσα χρόνια, των συνομιλιών οδήγησε στην σταδιακή αποδοχή όλων των απαιτήσεων των Τούρκων, χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Η αποδοχή μιας διεκδίκησής τους οδηγεί σε άλλη, πιο προχωρημένη διεκδίκηση, απ’ αυτούς. Κι εμείς εξακολουθούμε να παίζουμε το παιχνίδι τους.
Γι’ αυτό και είναι ανάγκη, να κατανοήσουμε τους σχεδιασμούς των Τούρκων και τις μεθοδεύσεις τους, προκειμένου να προστατευθούμε από τους θανάσιμους κινδύνους που συνεπάγονται για μας. Ο Νιχάτ Ερίμ, όχι μόνο καθόρισε τον στόχο της κατάληψης ολόκληρης της Κύπρου από την Τουρκία, από το 1956, αλλά κατάρτισε και σχεδιάγραμμα σταδιακής υλοποίησής του, που εφαρμόστηκε κατά γράμμα μέχρι τώρα. Σήμερα η Τουρκία προσπαθεί να βάλει τις τελευταίες πινελιές στο σχέδιό της, να ολοκληρώσει τον ανόσιο στόχο της. Και η προσπάθειά της εξελίσσεται με τρεις, ταυτόχρονα, τρόπους:
-Με τις συνομιλίες από τις οποίες προσδοκά κατάργηση της Κυπριακής Δημοκρατίας και δημιουργία ενός μορφώματος το οποίο να μπορεί, ανά πάσα στιγμή, να διαλύσει και να μας καταστήσει όμηρούς της, αφού τότε δεν θα’ χουμε διεθνή υπόσταση.
-Με τον εποικισμό, οπότε, όταν τα καταφέρει, με τις διεθνείς σχέσεις της, και παραπλανώντας τον διεθνή παράγοντα, να τον νομιμοποιήσει, θα έχουμε την τύχη της Αλεξανδρέττας. Ο εποικισμός είναι ο πρώτος και μεγαλύτερος κίνδυνος. Έστω και αν μας αναγνωρίσουν όλα τα άλλα απαράγραπτα δικαιώματά μας, αν παραμείνουν οι έποικοι, θα καταντήσουμε μία μικρή μειοψηφία. Θα ζητήσουν τότε οι Τούρκοι ενιαίο κράτος και εμείς θα καταποντιστούμε.
-Τρίτος τρόπος με τον οποίο προσπαθούν να ολοκληρώσουν την πλήρη κατάληψη της Κύπρου, είναι ο εκφοβισμός. Με τον εκφοβισμό, τη δημιουργία κλίματος ανασφάλειας στην πλευρά μας, δεν θα μείνει άλλη επιλογή, στο λαό μας, από την φυγή και θα’χουμε την τύχη της Ίμβρου και της Τενέδου.
Η Κύπρος βρίσκεται, χωρίς αμφιβολία, αυτή τη στιγμή στην κρισιμότερη φάση της εθνικής της ζωής. Ο Ελληνισμός της Κύπρου βρίσκεται, σήμερα, σε τροχιάν αφανισμού από τον τόπο στον οποίο ζει εδώ και 35 αιώνες.
Γνωστοί σε όλους και θανάσιμοι οι σχεδιασμοί των Τούρκων. Θα οδηγηθούμε, όμως, στην απόγνωση; Θα σταθούμε σε ρυθμούς «ευσυμπάθητου θρήνου» να παρακολουθούμε παθητικά την έκβαση των πραγμάτων;
Είναι γεγονός πως τα συγκριτικά υλικά μεγέθη, με αντίπαλο την Τουρκία, είναι συντριπτικά σε βάρος μας, όπως, εξ άλλου, ήταν πάντα στην ιστορική διαδρομή του Ελληνισμού. Είναι, όμως, επιλογή η παράδοση γιατί ο αντίπαλος είναι ισχυρός; Στην Ιστορία μας, αποδείχτηκε πολλές φορές, ότι το ψυχικό σθένος καταβάλλει τον αριθμό.
Όπως, όμως, η ελευθερία δεν δωρίζεται αλλά κατακτάται, έτσι και το μέλλον δεν διαγράφεται παθητικά, από την τύχη, αλλά διαμορφώνεται δυναμικά από κάθε λαό. Κι οι Έλληνες ουδέποτε υπήρξαν τόσον αφελείς ώστε να αυταπατώνται και να περιμένουν την ελευθερία τους από ξένα χέρια. Ξέρουν, όμως, να λαμβάνουν τα μηνύματα των καιρών, συνειδητοποιούν ότι όπως και η πρόσφατη Ιστορία, που εξελίσσεται στην περιοχή μας, διδάσκει, ουδείς είναι τόσο μεγάλος για να αδιαφορεί, για πάντα, έναντι των μικρών.
Όπως ορθά επισημαίνει, ήδη από την αρχαιότητα, ο Θουκυδίδης, οι πόλεμοι, συνήθως, δεν εξελίσσονται όπως ήταν η πρόβλεψη των εμπνευστών τους. Απρόοπτοι και αστάθμητοι παράγοντες αναδεικνύουν αδυναμίες, για τους μεγάλους, και ευκαιρίες για τους μικρούς. Στο χέρι μας είναι να μεταβάλουμε την κατάσταση. Φτάνει να εργαστούμε με σύνεση και μ’όλη τη δύναμη της ψυχής μας και να αξιοποιήσουμε όλα τα δεδομένα, όπως διαγράφονται σήμερα, προς τον σκοπό αυτό. Να πιστέψουμε ότι τα εθνικά μας δίκαια δεν παραγράφονται, όσος χρόνος κι αν περάσει.
Οφείλουμε, λοιπόν, ως Εκκλησία και ως Πολιτεία, ως οργανωμένοι φορείς, αλλά και ως μεμονωμένα άτομα, να κατανοήσουμε ότι όπως δικαιούται ο καθένας να καυχάται για το παρελθόν, και όπως πρέπει να οδυνάται για το παρόν, οφείλει να ελπίζει και να ετοιμάζει το μέλλον.
Κάτω από την πίεση των τετελεσμένων της εισβολής δεχθήκαμε να συνομιλήσουμε για την εξεύρεση ενός συμβιβασμού με την αδικία. Αυτό έδωσε τη λανθασμένη εντύπωση ότι το πρόβλημά μας δεν ήταν πρόβλημα εισβολής και κατοχής, αλλά πρόβλημα δικοινοτικής διαφοράς. Βάλαμε έτσι την Τουρκία στο απυρόβλητο και παρουσιάζεται διεθνώς να μας επικρίνει ότι δεν επιθυμούμε λύση. Κι ας δεχτήκαμε σταδιακά όλες τις απαιτήσεις της. Κάθε υποχώρησή μας, οδηγεί σε νέες διεκδικήσεις των Τούρκων.
Με την απλή λογική ενός μέσου πολίτη θα πρότεινα την σταθερή επιδίωξη και για τον λαό μας όλων όσων απολαμβάνουν οι άλλοι Ευρωπαίοι πολίτες. Έχουν εκείνοι το δικαίωμα της ελεύθερης διακίνησης σε όλη την Ευρώπη. Γιατί όχι κι εμείς στον τόπο μας; Δικαιούνται εκείνοι να εγκαθίστανται όπου θέλουν σε όλη την Ευρώπη. Γιατί όχι κι εμείς στα δικά μας χωριά και στα δικά μας σπίτια; Έχουν εκείνοι το δικαίωμα απόκτησης περιουσίας παντού, σ’ όλη την Ευρώπη. Γιατί εμείς να μη δικαιούμαστε τις δικές μας, κατεχόμενες περιουσίες; Μπορούν οι Ευρωπαίοι εταίροι μας να αντιτεθούν σε μιαν τέτοια διεκδίκησή μας, που θα τεκμηριώνεται πλήρως, αφού είναι τα ίδια δικαιώματα που απολαμβάνουν κι εκείνοι που ζητούμε για μας; Όταν, όμως, εμείς συμβιβαζόμαστε με όλο και λιγότερα, ποιος ο λόγος να μεριμνούν εκείνοι;
Οφείλουμε να πολιτευτούμε μ’ αυτό τον τρόπο και να δείξουμε αντοχή στον χρόνο και τις δοκιμασίες, ως ελάχιστη υποχρέωση σ’ αυτούς που έδωσαν τη ζωή τους για την πατρίδα, όπως είναι κι ο Χρίστος Παπαϊωάννου.
Το οφείλουμε και στον Γρηγόρη Κυριάκου Τζιωνή, τον αγνοούμενο της τουρκικής εισβολής από τα Καμπιά. Κάπως μεγαλύτερος από τον Χρίστο, ήταν 23 χρονών, τότε, ο Γρηγόρης Τζιωνής, όταν στις 20 Ιουλίου 1974 κατατάγηκε ως έφεδρος στρατιώτης στο 305 Τ.Π. και υπηρέτησε στην περιοχή του Ιδαλίου. Στις 8 Αυγούστου 1974, το Τάγμα του μετακινήθηκε στην περιοχή Μιας Μηλιάς-Κουτσοβέντη. Όταν ξέσπασε η δεύτερη εισβολή,στις 14 Αυγούστου 1974, και τα τούρκικα άρματα μάχης έσπασαν την αμυντική διάταξη της Εθνικής Φρουράς στη Μια Μηλιά ο Γρηγόρης Τζιωνής ήταν ανάμεσα στους Εθνοφρουρούς μας που πρόβαλαν απεγνωσμένη αντίσταση, αλλά από τότε το όνομά του βρίσκεται στον κατάλογο των αγνοουμένων της κυπριακής τραγωδίας.
-Οι ήρωες και οι μάρτυρες της Κυπριακής ελευθερίας, μεταξύ των οποίων ο Χρίστος Παπαϊωάννου και ο Γρηγόρης Τζιωνής που σήμερα μνημονεύουμε, μας καλούν να συνεχίσουμε τον αγώνα μέχρι τη δικαίωση της θυσίας τους,μέχρι την απελευθέρωση του τόπου μας.
Ας είναι αιωνία η μνήμη του Χρίστου Παπαϊωάννου. Και είθε ο Θεός να βοηθήσει ώστε ο Γρηγόρης Τζιωνής να επιστρέψει σώος στα Καμπιά και στους οικείους του. Γιατί δεν είναι σωστό να θεωρούμε ότι όλοι οι αγνοούμενοί μας είναι νεκροί. Απαλλάσσουμε την Τουρκία, με αυτόν τον τρόπο, από τις αφόρητες ευθύνες της.
